Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS)-1

İşletmelerin sorumluluk almak ve toplum beklentilerine yanıt verebilmek için çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY: İngilizce ESG) konularına ilişkin etkilerini açıkladıkları entegre raporları ya da sürdürülebilirlik raporları birbiri ardına yayımlanmaya başlandı. (*) Bu raporlama çalışmalarındaki içerik ve biçimler konusundaki sorunlar nedeniyle muhasebe alanında bir raporlama standardizasyonu gerekmiştir.

ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA ALANINDAKİ KURUMSALLAŞMA

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Kurulu (IFRS) bu konuda standartlar yayınladı: “Sürdürülebilirlik ile ilgili finansal bilgilere ait genel açıklama gereklilikleri (IFRS1)” ve “İklimle ilgili açıklamalar (IFRS1)”. IFRS bu konudaki çalışmaları yürütmek için 2021 yılı sonunda bir Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB) oluşturdu. ISSB öncelikle bu konuda daha önceden çalışagelen “Sürdürülebilirlik Muhasebesi Standartları Kurulu (SASB)” ve giderek onun birleştiği Değer Raporlama Vakfı (VRF)’nın hazırladığı 77 adet sektörel bazlı standardı (ve o standartlardaki 981 adet ölçüm göstergesini) benimsedi.

TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA ALANINDAKİ KURUMSALLAŞMA

Türkiye’de de Kamu Gözetimi Kurumu’nda Sürdürülebilirlik Standartları Dairesi Başkanlığı kurularak etkinliklere başlanmıştır. Bu daire tarafından çevirisi ve düzenlenmesi yapılan “Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS)” 29.12.2023 günlü R.G.’de yayınlandı. Uygulamaya ait açıklama ise şöyledir:
1) Zorunlu işletmeler: Yukarıda andığımız R.G.’deki KGK Kararı’nın 3. Maddesinin 1. Fıkrasının a,b,c,ç bentlerinde sayılan işletme türlerinden olup aktif toplamı 500 Milyon Türk Lirası, Yıllık net satış hasılatı 1 Milyar Türk Lirası, Çalışan sayısı 250 kişi ölçütlerinden en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşan (kamu ve özel kâr amaçlı) işletmeler zorunlu uygulama kapsamına dâhildir.
2) Bankalar (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde yer alanlar hariç) herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın zorunlu raporlama kapsamındadırlar.
3) Kapsam dışında yer alan işletmeler de gönüllülük esasına göre TSRS’ye uygun raporlama yapabilirler. Öncelikle TSRS S1’i özetleyelim.

TSRS S1 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKLE İLGİLİ FİNANSAL BİLGİLERİN AÇIKLANMASINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER

İlgilisi standarta ulaşarak ayrıntılı inceleyebilir. Biz özetle sadece kimi hususlara değineceğiz. Özet elbette ki, tüm hususları kapsamaz.

STANDARDIN AMACI

Standartın amacı bir işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili risklerine ve fırsatlarına ilişkin bilgileri açıklamasını zorunlu kılmak olarak belirtilmiş. Bu riskler ve fırsatlar işletmenin değer zinciri boyunca toplum, ekonomi ve doğal çevre ile bağlantılıdır.

Standartta işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların nasıl hazırlanacağı ve raporlanacağının açıklanması da amaçlanmış. Burada standartta doğrudan belirtilmemiş olsa da ESG (Çevre-Sosyal-Yönetişim) kavramına ve raporlamasına bir çağrışımdan söz edebiliriz..

STANDARDIN KAPSAMI

Hem kamusal hem özel ticarî işletmeler kapsama alınmıştır. Kâr amacı gütmeyen işletmelerin terminolojide değişiklik yapmalar gerekebileceği belirtilmiştir. TSRS’lerin uygulanması TMS’larının uygulanmasından bağımsız tutulmuş. Standardın “Kavramsal temeller” başlıklı bölümünün ardından temel içerik yer alıyor.

STANDARDIN TEMEL İÇERİĞİ

Başka bir TSRS Standardı aksine izin vermedikçe veya gerektirmedikçe, işletmenin aşağıdakilere ilişkin açıklamalar yapacağı belirtilmiş:
(a) Yönetişim—işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları izlemek ve yönetmek için kullandığı yönetişim süreçleri, kontroller ve prosedürler,
(b) Strateji—işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları yönetmek için kullandığı yaklaşım,
(c) Risk yönetimi—işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri belirlemek, değerlendirmek ve yönetmek için kullandığı süreçler ve
(d) Ölçütler (standartta metrikler sözcüğü kullanılmış) ve hedefler— işletmenin kendi belirlediği veya mevzuat uyarınca ulaşması gereken hedeflere yönelik ilerlemeler de dahil olmak üzere, sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatlarla ilgili performansıdır. Standartta temel içerik başlıkları ayrıntılı ele alındıktan sonra gelen “Genel Hükümler”, “Muhakemeler, Belirsizlikler ve Hatalar” başlıklı iki bölüm daha var. Ardından kimi ekler de verilmiş: Tanımlanan terimler, Uygulama rehberi, Rehberlik kaynakları, Sürdürülebilirlikle ilgili faydalı finansal bilginin özellikleri, Yürürlük tarihi ve geçiş. Standardın IFRS’nin yayınladığı standarttan çevrilirken kullanılan dilde Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde Türkçe karşılığı olan sözcüklerin yeğlenmesinde daha fazla çaba harcanabilirdi kanımızca. Örneğin, çok kullanılan “performans” sözcüğü yerine “başarım”; “metrik” yerine “ölçü” hatta “ölçüt” vd. Bir sonraki değişiklik için dikkatlere sunalım!

NOT : Yazımız haftaya devam edecektir. (*) : Bkz. örneğin Arçelik : https://www.kap.org.tr/tr/Bildirim/1171997