Zorunlu arabuluculuk

12.10.2017 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiş olan 7036 sayılı İş Mahkemeleri Yasası 25.10.2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yasa ile 5521 sayılı İş Mahkemeleri Yasası yürürlükten kaldırılmıştır. Bu yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalar, var olan mahkemelerde görülmeye devam edecek fakat arabuluculuğa ilişkin hükümler bu davalarda uygulanmayacaktır. Arabulucuya hangi iş hukuku uyuşmazlıkların götürüleceği yasanın 3. maddesinin 1. fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre bireysel ve toplu iş sözleşmesine dayanan işçi ve işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olacaktır. Bu başvuru yapılmadan sözü edilen konularda iş mahkemelerine dava açılamayacaktır. İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan davalarda arabulucuya gidilmeyecektir.

ARABULUCU VE SEÇİMİ

Arabulucu Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü çatısında altında oluşturulmuş sicile kayıtlı olan gerçek kişidir. Arabulucu olabilmek için Türkiye’de bir hukuk fakültesinden mezun olmak ve Adalet Bakanlığı’nca yapılacak olan yazılı ve uygulamalı sınavda başarılı olmak gerekmektedir. Başarılı olanlar ve arabuluculuk yapmak isteyenler Adalet Bakanlığı’nda oluşturulan sicile kayıt olmak için başvuracaklardır. Arabulucular bu sicile kayıtlı olanlar arasından seçilecektir. Arabulucu listeleri Bakanlık tarafından arabuluculuk büroları ve sulh hukuk mahkemelerine gönderilecektir. Arabuluculuk büroları 6325 sayılı Hukuk Uyuşmalıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 28/3 maddesi gereği Adalet Bakanlığı’nca uygun görülen adliyelerde kurulur. Arabulucular bu büro tarafından büroya kayıtlı arabulucular arasından, büro olmayan yerlerde sulh hukuk mahkemeleri tarafından görevlendirilir. Arabulucu, yapılan başvuruları görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından bir hafta uzatılabilir.

İŞÇİLERİN ALEYHİNE

Arabuluculuk düzenin kurulması iş mahkemelerinin yükünün azaltılması ve iş davalarının daha çabuk sonuçlandırılması düşüncesinden hareket etmektedir. Ülkemizde iş yasasından kaynaklanan uyuşmazlıklar gerçekten çoktur ve bu uyuşmazlıkları çözümünde iş mahkemeleri sayıca yetersiz kalmaktadır. İş mahkemelerinin sayıca yetersizliği nedeni ile davalar uzamakta ve hak arama süreci çok uzamaktadır. Bir işe iade davası, bir işçi alacağı davası yıllarca sürebilmektedir. Hak aramadaki bu uzun süreyi kısaltmak için zorunlu arabuluculuk sürecinin başlatılması beraberinde soru işaretlerini de getirmektedir. Ülkemizde bir yargıç açığı vardır. Hele son dayanaksız tasfiyeler nedeni ile bu açık daha da büyümüştür. Ülkemizde var olan 190 hukuk fakültesinden her yıl mezun olan binlerce genç hukukçu çalışma alanı bulmakta zorlanmaktadır. Yargıç açığını kapatmak isteyen hükümet yargıç açığını bu genç hukukçu ordusundan rahatlıkla karşılayabilecekken ve bunların katılımı ile sayıca yeterli iş mahkemesi kurabilecekken bu yola gitmeden zorunlu arabuluculuk konusunu gündeme getirmesi düşündürücüdür. Bu yeni oluşum işçi aleyhine işleyecektir çünkü hakkı ödenmeyen işçiye arabuluculuk sürecinde hak ettiğinden çok daha azı hemen ödenmek üzere önerilecek ve işçi iş mahkemesinde üç-dört sene sürecek olan dava yerine derhal ödemeyi büyük olasılıkla kabul edecek ve bu peşin ödemeyi kabul etmekle çok ciddi hak kaybına uğrayacaktır. Belki de iyi niyetle çıkarılmış olan bu yasa uygulamada kesinlikle işçi aleyhine sonuçlar doğuracaktır.

AKP’NİN ‘HEDİYESİ’

AKP işçi karşıtı çalışmalarını güzelce sürdürmekte ve işçiler, sendikacılar bu işçi çıkarları aleyhine açıkça karşı olan gelişmeleri kuzuların sessizliği ile kabullenmektedirler. Uygulamada işverenler, işçilerin yasal haklarını -arabuluculuk aşamasında çok daha az ödeyeceklerini bilerek- ödemeyecekler ve işçiler çok ciddi hak kayıplarına uğrayacak. O günler geldiğinde acaba işçi sendikacılarının ve konfederasyonların yöneticileri bu yasa çıkarken sessiz kaldıkları için sorumluluk duyacaklar mı?
***
TEŞEKKÜR NOTU: Eşimin vefatı nedeni ile acımı paylaşan başta CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, evime kadar gelen TBB Başkanı sayın Metin Feyzioğlu olmak üzere arayan, mesaj gönderen tüm dostlarıma yürekten teşekkür ederim.