Barzani ‘bağımsızlık’ dedi kimse ciddiye almadı

Bağdat, Erbil’in parasını kesti. Mesut Barzani’den peş peşe açıklamalar geldi. Herkesi “bağımsızlık”la tehdit etti.

Türk medyasına ve bazı Kürt ajanslarına yansımaları:

“Kürdistan bağımsızlığa doğru adım atıyor” (Baswnevs, 8 Nisan 2014)

“Bağımsız bir Kürt devletine doğru gidiyoruz” (Aydınlık, 9 Nisan).

“Bağımsız Kürt devleti yolda!” (Milli Gazete, 9 Nisan).

“Bağımsız bir Kürt devletine doğru” (Akşam, 9 Nisan).

“Bağımsız bir Kürt devletine doğru adım” (DHA, 10 Nisan).

“Bağımsız Kürt devleti çok yakında” (CNN Türk, 11 Nisan).

“Barzani’den bağımsız devlet sinyali” (Sabah, 11 Nisan).”

“ABD, bağımsızlık ilan etmemize engel oldu” (Basnews, 11 Nisan).

“Bağımsızlık için en uygun zaman” (Basnews, 14 Nisan).

“Bağımsızlık kan dökmeden olacak” (Sabah, 15 Nisan).

***

İlk izlenim: Haber yaygın. Başlıklar keskin gibi.

Fakat: Başlık başka, önem başka. Aralarında asimetri var.

Barzani manşetlerden uzak tutuldu. Alarm çalınmadı.

“Köşe” gündemleri giremedi.

Verilen önem: Orta boy, hatta küçük haberler sırası.

Vurguları bilinen Aydınlık da aynı şekilde.

Birinci sayfasından görme ihtiyacı bile duymadı.

Medyadaki bütün eğilimlerin ortak paydası:

“Bağımsızlık” ciddiye alınmamıştı.

Türkiye’de böyle.

Irak’ta: Fazla üzerinde durulmamış.

Batı’da: Aynı şekilde.

***

Irak kaynaklarıyla konuştum. Kürtler dahil. Söyledikleri:

Bağdat’tan para gelmeyince, maaşlar ödenemedi.

Zaafları ortaya çıktı. Hem de seçimlere az bir süre kala.

Biliniyor: 30 Nisan’da Irak’ta genel seçim yapılacak.

Barzani, tepki göstermek zorunda hissetti.

Moda deyimle: İç tüketime cevap verdi.

***

Devam edelim.

Bir soru: “Kürt devleti” gündemden kalktı mı?

Yani: BOP’un en önemli dosyası rafa mı kalktı?

Önce birkaç tespit: ABD’nın 2003 Irak işgali.

200 bin kadar yabancı asker ülkeye yerleşmiş. Devlet dağıtılmış.

Kuzey Irak: Düzenin ayakta kaldığı tek bölge.

Kürt devletine en yakın dönem.

Fakat: ABD’nin gücü “Kürt devleti” ilanına yine de yetmedi.

İçte: Bunaltıcı bir direnişle karşılaştı.

Bölgede: Hiçbir ülke yeni devlete vize vermedi.

Başlangıçta AKP Türkiyesi dahil.

ABD 2011 sonunda çekilmek zorunda kaldı.

“Kürt devleti”nin dış desteği bütünüyle zayıfladı.

***

Bölge ülkeleri durumu nasıl algıladı?

İlk İran kaynaklarından duydum.

“Galiba, Kürt devleti 5-10 yıllığına rafa kalkıyor.”

Önerdikleri: “Fırsattır. Entegrasyonu ilerletelim.”

Özenliydiler: “Zorla olmaz. Kürtleri de razı etmeliyiz.”

***

2013 Ağustosunda Bağdat’taydım.

“Kürt” algıları düşündüğümden farklıydı.

Hesaplarında kuzeyin bağımsızlığı yoktu.

Endişeleri: Bölünme değil, mezhep çatışmasıydı.

***

Tamam: Belli ki, dış dengeler elverişsiz.

Bölgesel Kürt yönetiminde iç koşullar nasıl? Ve de Kürtler arası ilişkiler?

Sanıyorum, “bağımsızlık” hayallerini asıl bunlar öteliyor.

Özetliyorum.

***

Bir: Kürt bölgesi bir üretim ekonomisi kuramadı.

Bir inşaat, bir de ticaret var.

Para Bağdat’tan geliyor. Yüzde 17 petrol payı olarak.

Yılda ortalama 10-12 milyar dolar.

Durum: Tüketim ekonomisi. Körfez şeyhlikleri gibi.

***

İki: Bölgesel Yönetim, aslında bir holding gibi çalışıyor.

Esas işi: Bağdat’tan gelen petrol paralarını paylaştırmak.

“Akarlar” yukarıdakilere. “Damlalar” aşağıdakilere.

Yolsuzluğun, rüşvetin girmediği işlem yok.

Kürt aydınları bile itiraf ediyor.

“Saddam döneminde devlet daha düzgün işliyordu.”

Daha yeni Arif Rüştü istifa etti. Talabani’nin partisi Merkez Komitesi üyesi.

Gerekçesi: “Bir partiyi, ülkeyi ve oluşumu yok eden şey yolsuzluk.”

***

Üç: Rantlar büyük. Paylaşım anlaşmazlıkları da.

Bölgesel hükümet, rantların dağıtıldığı holding merkezi.

Hep “milli koalisyon” kuruluyor. Bütün partilerin katıldığı.

Fakat bu kez de bakanlıkları paylaşamıyorlar.

Bölge seçimi 2013 Eylülünde yapıldı. Hâlâ hükümet kurulamadı.

Aynı şekilde: Kürt Ulusal Kongresi, 4 kez ertelendi.

Yarın: Irak’a devam edeceğim.