FORTUNE global 500 büyük şirket

Fortune dergisinin dünyanın en büyük şirketlerini satış gelirlerine göre sıraladığı çizelge yayınlandı. Kısaca bakalım.

GENEL GÖRÜNÜM

Fortune Global 500 Büyük Şirket (FGBBŞ) çizelgesinde 32 ülkeyi temsil eden şirketlerin toplam yıllık satış geliri 2019 yılı itibarıyla yüzde 2 artışla 33.3 trilyon dolara ulaşmış. Bu da dünya GSYİH’nın üçte birine karşılık geliyor. FGBBŞ 69.9 milyon istihdam sağlıyormuş. Bu şirketlerin toplam kârı da 2.06 trilyon dolar. Çalışan başına kâr yani işgücü kâr verimliliği de 29.500 dolar oluyor. Bu rakam finans, petrol, eczacılık, teknoloji ve perakende sektörlerinde yer alan kimi şirketlerde göreli olarak yüksek.

Bu yıl çizelgenin yayınlandığı 30. yıl oluyor. ABD birinciliği hiçbir zaman kaptırmamış. ABD için kötü haber, oyunda 2. perde başladı. Şirketleri ülkelere göre öbekleyelim.

FGBBŞ’İN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMINDA ÇİN’İN ABD’Yİ SOLLAMASI

Başta Çin geliyor 124 şirketle (Tayvan ile birlikte 133 şirket!). ABD ise 121 şirketle ikinci sıraya düşmüş vaziyette, zaten 2002’den beri sürekli geriliyor. Eh, Çin tipi sosyalizm yani sol olunca sollama ergeç oluyor. Zaten Çinli şirketlerin sayısı 2003’ten beri sürekli artıyor, 2003’te sadece 11 şirket idi. Trump galiba şimdilerde “solmak ya da solmamak, işte bütün mesele bu” repliğini yineliyordur. Çinli 124 şirketin yüzde 68’i devlete ait şirketler!

Fortune derginin FGBBŞ sayısının (Ağustos-Eylül 2020) kapak resmi de bunu vurguluyor, hem de “Dünya bir kavşakta (Çin’in Yükselişi Pandemi Sonrası Düzeni Nasıl Biçimlendirecek)” başlığıyla. ABD’ye bir arabesk şarkı yakışır: Kaderimse çekerim!

Çin ve ABD arasında amansız bir teknoloji savaşı bir çok cephede süregidiyor: Yapay zeka, 5G, ses tanıma, yüz tanıma, fintech vb. Çin’in yenileşimcilik konusunda devlet desteğini gözardı etmemek gerek.

Diğer ülkelere bakarsak, sırayla Japonya (53), Fransa (31), Almanya (27), Birleşik Krallık (22), Güney Kore (14), İsviçre (14), Kanada (13), Hollanda (13), İspanya (9), Tayvan (9), Hindistan (7), Brezilya (7), İtalya (6), Avustralya (5), İrlanda (4), Rusya (4), Meksika (4), Singapur (2), birer şirketle Norveç, İsveç, Danimarka, Finlandiya, Malezya, Tayland, Polonya, Avusturya, Belçika ve Türkiye geliyor.

YA TÜRKİYE?

Çizelge Karadeniz’de doğal gazın beşinci bulunması öncesinde hazırlanmıştı kuşkusuz! Ülkemizi FGBBŞ çizelgesinde temsil eden tek şirket Koç Holding. 19 yıldır bu çizelgede yer alan şirketimiz 2018 sıralamasında 423’üncü sırada yer alırken bu yıl 471’inci sıraya düşmüş. Bir önceki döneme göre yüzde 8,6 oranında küçülen satış geliri 27,1 milyar dolar dolayında gerçekleşmiş. Bu rakamda pandeminin etkisinin olmadığını vurgulamış olalım. Kâr da 0,77 milyar dolar olmuş yüzde 32,3 küçülmeyle! Koç Holding’in istihdamı da 92.990; kişi başına kârı da 8.321 dolar.

İLK 10 ŞİRKET

İlk beşte üç Çinli şirketin olması dikkat çekici! İlk sıradaki Walmart yedi yıldır birinciliği koruyor. Bu yılki çizelgede yaklaşık 524 milyar dolarlık satış geliriyle bir kez daha birinci oldu. Anımsarsınız bizim Fortune Türkiye 500 Büyük Şirket’in toplam satış geliri (321,8 milyar dolar) bir Walmart etmiyor! Parekende devi Amazon ilk 10’a girmeyi başardı! FGBBŞ’in en kârlı şirketi Saudi Aramco da altıncı sıradaki yerini korudu! Bu arada Aramco piyasa değeri olarak dünyanın en değerli şirketi olma ünvanını 2020’de yüzde 45 piyasa değeri artışı sağlayan Apple’a (2 trilyon dolar!) kaptırdı 1 Ağustos tarihinde.

Bu on şirketi sırayla görelim:

Bu on şirketin yarıdan fazlası petrol ve otomotiv. “Aman petrol, canım petrol” şarkısını mı dinlesek, “otomobil uçar gider” şarkısını mı?

ŞAMPİYONLAR

Satış gelirlerindeki artışta yüzde 278 ile başı çeken şirket Aviva! Kârdaki artışta başı çeken ise Cisco Systems (yüzde 10.464,5).

SONSÖZ

ABD’ye kıssadan hisse: Ne oldum dememeli ne olacağım demeli!