Çikolata devri bitiyor! 2030'a kadar kakao ağaçları yok olabilir

Fildişi Sahili’nde kakao üretimi ciddi bir tehdit altında. Üreticiler, iklim değişikliği, düşük alım fiyatları ve adil olmayan ticaret koşullarının birleşmesiyle büyük bir darboğaza girmiş durumda. Ülkedeki bazı çiftçi birlikleri, önlem alınmazsa 2030 yılına kadar kakao ağaçlarının tamamen yok olabileceği uyarısında bulunuyor.

Dünya kakao üretiminin büyük bölümünü karşılayan Fildişi Sahili’nde, özellikle Bafing-Tonkpi bölgesindeki çiftçiler, başta İngiltere olmak üzere birçok Avrupa ülkesine kakao ihraç ediyor. Ancak artan iklim düzensizlikleri ve ekonomik baskılar, üretimi her geçen yıl daha da düşürüyor.

Yeyasso Kooperatifi yetkilileri, son yıllarda 5 bin üreticiden toplanan kakao miktarında yüzde 30’luk bir azalma yaşandığını açıkladı. Pek çok çiftçi, artık geçimini sağlamak için kauçuk ve palmiyeye yöneliyor.

Kooperatifin liderlerinden Biabate Posseni, “Yağmur ve güneşin düzensizliği, ürünleri doğrudan etkiliyor. Eğer bu durum sürerse, 2030’a kadar elimizde kakao ağacı kalmayabilir” dedi.

Benzer şekilde, Bogouine’de üretim yapan Vemo Bakayoko da üretimindeki düşüşe dikkat çekerek, “On yıl önce yılda 700 kilo kakao elde ediyordum, geçen yıl bu rakam 300 kiloya kadar geriledi. Ne zaman ne olacağını kestiremiyoruz,” ifadelerini kullandı.

Kakao ağaçlarını tehdit eden sadece iklim değil; viral hastalıklar da üretimi olumsuz etkiliyor. Bunların başında gelen “şişkin sürgün hastalığı”, yıllardır çiftçilerin korkulu rüyası. Çiftçi Fabrice Flan, bu hastalık nedeniyle 2016’da dört hektarlık arazisini kaybettiğini, tüm geçim kaynağının yok olduğunu anlattı.

Tarım Bakanlığı yetkilisi Thomas Adei ise hükümetin çözüm arayışında olduğunu ve tarım ormancılığı uygulamalarını teşvik ettiklerini söyledi. Üreticilere meyve ve gölge ağaçları dikmeleri tavsiye ediliyor. Ayrıca Avrupa’nın ormansızlaşmaya karşı getirdiği düzenlemelere hazırlık kapsamında üretici kimlik kartları çıkarılıyor ve çiftlik bazlı veriler toplanıyor.

Bu zorlu süreçte umut veren girişimlerden biri, Fairtrade sertifikalı Yeyasso Kooperatifi’nin “Ortak Etki” adlı projesi. Proje kapsamında İngiliz perakende devi M&S ile sürdürülebilir ve uzun vadeli tedarik anlaşmaları yapılması hedefleniyor.

Kooperatif Başkanı Doumbia Abou Zeid, bu proje ile Fairtrade kapsamında satılan kakao oranını artırmayı, üreticilere verilen primleri yükseltmeyi ve çevre projelerini desteklemeyi planladıklarını belirtti.

Fairtrade Vakfı’ndan Kerrina Thorogood ise bu tür iş birliklerinin parça parça projelerden ziyade daha büyük ve kalıcı çözümler üretebileceğini vurgulayarak, “Gerçek bir etki için şirketlerin birlikte hareket etmesi şart,” dedi.

Uzmanlara göre, kakao üretiminin geleceği için uluslararası iş birlikleri, adil ticaret anlayışı ve alıcı ülkelerin sorumluluk alması kritik önem taşıyor.