İncirin lezzetli yolculuğu: İncir Kültür Sokağı

Bu caddede yöre halkı, tatlı “Tangbaozi” incirlerini dondurmaya, reçele, şekerlemeye dönüştürür; hatta ayçöreği (mooncake) dolgusu olarak kullanır. İncir aroması kebapta ve yoğurtta da hissedilir, geleneksel Sinciang bazlaması bile incirle zenginleştirilmiştir.

İncirler Çin'e ilk kez Azikhan köyünden giriş yaptı. Yaklaşık 2 bin yıl önce Zhang Qian, Batı Bölgelerinden incirleri Çin’e getirdi. Daha sonra Arap tüccarlar bunları Orta Çin’e yaydı. Song Hanedanı dönemine gelindiğinde incirler, günümüz Guangdong ve Guangxi bölgelerinde yaygınlaşmıştı.

Günümüzde Guangdong, Fujian ve Sichuan gibi eyaletlerde de incir yetiştirilir. Ancak Sinciang’da yetiştirilen incirlerin yüzde 70’inden fazlası Artuş’tan gelir. Bu şehir, Çin’in en yüksek şeker oranına sahip incir üretim merkezidir. Azikhan köyü, bu “incir bölgesi”ndeki toplam incir üretim alanının yarısını oluşturmaktadır.

TURİZM VE TARIMIN BULUŞTUĞU YER: AZİKHAN KÖYÜ

Artuş şehir merkezine 2,5 km uzaklıktaki Azikhan köyünde incir temalı bir halk kültürü turizm tesisi bulunmaktadır. Bu tesisin içinde Fig Kültür Sokağı ve 60 hektardan büyük bir incir işletmesi yer alır. Sokak boyunca sıralanmış dükkânlardan satıcıların sesleri yükselir ve incir şeklindeki sokak lambaları adeta bu sokağın hikâyesini aydınlatır.

Huersidan adlı kebapçı işletmecisi, “sırrını” şöyle paylaşıyor: “Marine sosuna incir suyu katıyorum.” Yemek yiyen turistlere kendi incir bahçesini gezmeleri için öneride bulunuyor. “Eskiden biz incirleri toplar, şehre götürüp satardık. Şimdi turistler gelip buradan satın alıyor.” diyor.

İncirler, sayısız mutfak ilhamına kaynaklık ediyor. Yerel bir buzlu tatlı dükkânının sahibi İlyascan Abduali, taze incirlerden şurup yaparak bunu rendelenmiş buzun üzerine döküyor. Yazın bir kâse incirli buzlu tatlı, ferahlık verirken aynı zamanda tatlı-ekşi lezzetiyle ziyaretçileri mest ediyor.

Üçüncü kuşak bazlama ustası Kurbancan Mamat ise incirli bazlama geliştirmiş. Üzeri altın gibi kızarmış ve çıtır olan bu bazlamanın içinde bütün bir incir bulunuyor. Mamat, “Günde 3 bin adede kadar satıyoruz, klasik bazlamadan daha fazla rağbet görüyor.” diyor.

20’DEN FAZLA İNCİRLİ LEZZET

Bu incir temalı turistik alanda, incirli güvercin çorbası, incirli yoğurtlu zongzi (pirinç dolması), incirli buzlu tatlı, incirli bazlama gibi 20'den fazla incir esaslı lezzet turistleri bekliyor.

Yerel yetkililer, 3 km uzunluğunda bir ahşap yürüyüş yolu inşa etti. Bu yol, incir ağaçlarının arasında kıvrılarak 68 çiftçi bahçesini birbirine bağlıyor. Yol boyunca 9 dinlenme ve fotoğraf noktası ile 2 katlı 2 seyir yapısı yer alıyor.

Bahçelerde 100 yaşını geçmiş 700’den fazla incir ağacı ve 450 yaşını geçmiş 100’ün üzerinde ağaç bulunuyor. Köylüler, evlerinin önüne incir ağaçlarının yaşı ve isimlerinin yazılı olduğu tabelalar yerleştiriyor. Turistler beğendikleri incirleri seçip çiftçilerle pazarlık yapabiliyor ya da üzerindeki QR kodları tarayarak kurutulmuş incir gibi ürünleri internetten sipariş verebiliyor.

KÜRESEL PAZAR VE YENİ NESİL KIRSAL TURİZM

Azikhan köyünden Yusuf Amit, kapısının önünde taze topladığı incirleri iki yaprakla sararak turistlere sunuyor. Ellerini çırparak neşeyle anlatıyor: “Suyu eşit dağılmış, şeker oranı yüksek, tadı harika!” Turistler, sık sık incirin faydaları ve yerel üretim tarihi hakkında sorular soruyor. Yusuf, gururla kendisini bir “incir tanıtım elçisi” olarak tanımlıyor ve “Turistler ne kadar çok öğrenirse, satışlar o kadar iyi oluyor.” diyor.

İncirler uzun yıllardır Azikhan köyünde yetiştirilse de, “tarım+turizm” modeli ancak son yıllarda gelişti. Önceden köy evleri eskiydi, dağınıktı ve bazı araziler boş duruyordu. Daha sonra köy, “bir avlu-bir tasarım, bir avlu-bir özellik” anlayışıyla yeniden düzenlendi. Şimdi köyde özgün mimarili pansiyonlar, agroturizm çiftlikleri, fotoğraf stüdyoları, bisiklet yolları ve incir eğitimi için bir sera bulunuyor. 2023 yılında, Jiangsu eyaletindeki Kunshan şehrinin desteğiyle kurulan Azikhan İncir Halk Kültürü Turistik Alanı hizmete girdi.

Artık tatlı incirler Sinciang’ın dışına da ulaşabiliyor. Yüksek şeker oranı, ince kabukları ve çekirdeksiz yapıları nedeniyle daha önce yalnızca 1-2 gün oda sıcaklığında saklanabiliyordu. Ancak özel incir tepsileri ve sıvı azotla dondurarak koruma teknolojisi sayesinde, yerel “Tangbaozi” incirleri Kazakistan, BAE, Rusya ve başka ülkelere başarıyla ihraç ediliyor.

Azikhan köyünü ziyaret eden turistler, incirin yumuşak dokusu, tatlılığı ve lezzetinden etkilenerek sıklıkla eve kargo ile gönderilmesini talep ediyor. Köyün tarım sorumlusu Abdusalam’a göre, 2024 yılında köydeki incir satışlarının toplamı yaklaşık 15 milyon yuana ulaştı. İncirle bağlantılı işleme sektörlerinin payı ise yaklaşık 2,4 milyon yuan oldu.