Hedef nükleer tesisler mi, yoksa İsrail için bir çıkış planı mı? Tel Aviv ateşkese dünden hazır

İsrail, ABD'nin pazar günü İran'ın nükleer tesislerine düzenlediği saldırıyı ateşkes için fırsat olarak görüyor. Yediot Aharonot gazetesine konuşan İsrailli yetkililer, İran'ın ateşkes önerisi durumunda Tel Aviv'in bunu “derhal kabul edeceğini” belirtti. Gazete, balistik füzelerden iyice bunalan İsrail'in bu hafta İran ile savaşı sona erdirmek istediğini açıkça yazdı.

İsrail kamu yayıncısı KAN da pazar günkü saldırıdan sadece birkaç saat sonra Tel Aviv'in kısa vadede savaşın sona ermesini istediğini bildirdi. Ancak İsrailli yetkililer, İran'ın müzakere masasına gelme olasılığının “çok düşük veya hiç olmadığını” düşünüyor.

ALTI AY SÜRECEK VARSAYIMI

Fars Haber Ajansı’na göre İran yönetimi, savaşın altı ay sürebileceği varsayımıyla hareket ediyor. Tahran, İsrail’e karşı savaşı belirli bir yoğunlukta sürdürmeye, zamana yaymaya odaklanıyor. Ajans, İranlı yetkililerin ABD’nin Batı Asya’daki “esas üssü” olarak İsrail'i gördüğünü bildirdi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise pazar akşamı "Bir yıpratma savaşına sürüklenmeyeceğiz, hedeflerimize ulaşmak için gerekenin ötesinde geçmeyeceğiz." dedi.

KANITSIZ 'İMHA'

ABD Başkanı Donald Trump pazar gecesi de İran'ın nükleer tesislerin tamamen yok edildiğini ileri sürdü. Ancak bu iddiayı doğrulayacak bir veri henüz yok. Trump dışında kalan tüm taraflar, İran'ın nükleer programının imha edilemediği konusunda hemfikir.

Pazar günü Fordo nükleer tesisinin uydu görüntülerinde yeni kraterler, muhtemel çökmüş tünel girişleri ve bir dağ sırtının tepesindeki delikler fark ediliyor. Yer altı zenginleştirme salonlarında hasar olduğuna dair hiçbir kanıt görülmüyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), sahadan radyasyon salınımı olmadığını bildirdi.

İran, ön hasar değerlendirmesine göre Fordo'daki santrifüjlerin ve yeraltı kaskad salonlarının çoğunun sağlam olduğunu tahmin ediyor.

URANYUM STOKU ÇOK UZAKLARDA

Öte yandan UAEA müfettişleri, İran'ın uranyum stokunun yerini bir haftadan uzun süredir doğrulayamıyor. Tahran, saldırıdan önce tesislerdeki zenginleştirilmiş uranyumu tahliye etmişti. 18-19 Haziran'da çekilen uydu görüntüleri Fordo yer altı tesisinin yüzeyinde çok sayıda yük kamyonu tespit etti. Uranyumun tahliye edildiği bilgisi İsrailli yetkililer tarafından New York Times'a da doğrulandı.

'STRATEJİK DÜZEYDE BAŞARISIZ OLDUK'

İsrailli askeri analist Alon Ben-David, Kanal 13'e yaptığı açıklamada, "İran'ın nükleer programını bombalarla yok etmenin mümkün olmadığını" teyit etti. "ABD'nin katılımıyla saldırıya bir yıl daha devam etsek bile durum değişmeyecektir" diye ekledi.

İran'ın teknik bilgi ve altyapısının hâlâ var olduğunu dolayısıyla zenginleştirme kapasitesini elinde tuttuğunu hatırlatan Ben-David, “Bu saldırıyı isteyen bizdik ve ABD bunu yaptı, ancak nükleer programı ortadan kaldırmadı." dedi.

Analist, saldırının İsrail'in stratejik düzeyde umduğunu başaramadığını ve İran'ın nükleer meselesinin tüm olasılıklarıyla açık kaldığını da hatırlattı.

'DAHA DA GİZLENMESİNE YOL AÇACAK'

UAEA'nın nükleer doğrulama politikasının eski başkanı Tarık Rauf, son bombalamanın İran uranyumunun izlenmesini daha da zorlaştıracağını kaydetti. Bu aynı zamanda İran'ın sözde “nükleer silah üretimini” engelleme hedefiyle de çelişiyor. Rauf'a göre bu tip saldırılar, İran'ın beyan edilen tesislerine büyük hasar verebilir, fakat aynı zamanda Tahran'ın programını tümüyle yer altına indirmesi için teşvik de edecektir.

'ARTIK İKNA ETMEK ÇOK ZOR'

Londra merkezli düşünce kuruluşu Royal United Services Institute'un kıdemli araştırma görevlisi Darya Dolzikova, ABD'nin savaşa girmesinin İran'ı işbirliğini artırmaya ikna etme ihtimalinin çok düşük olduğunu söyledi.

'MÜZAKERE ANLAMSIZ'

Nitekim İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, pazar günü ABD'nin talep ettiği gibi müzakerelere geri dönmenin “anlamsızlığını” şu sözlerle vurguladı:

“İran'dan diplomasiye dönmesini istemek yanlış çünkü biz zaten diplomasi sürecinin ortasındaydık. Diplomasi kapısı kesin olarak kapalıdır.”

Erakçi, İsrail ve ABD'nin “sadece tehdit ve güç dilini anladığını, bunun çok talihsiz bir durum olduğunu” ekledi.

OLASI SENARYO

Dolzikova'ya göre saldırıların İran'ı ittiği "daha olası senaryo” şöyle:

“Bu, İran'ın işbirliği ve şeffaflığın işe yaramadığı ve gelecekte benzer saldırılardan kaçınmak için daha derin ve açıkça ilan edilmeyen tesisler inşa etmenin daha mantıklı olduğuna ikna edecektir.