Bir kahraman

İsminin Farsça anlamı “Küçük” ama kendisi büyük bir yönetmen olan Asghar Farhadi’nin 2021 yapımı “A Hero” filmi,  aynı yıl Cannes Film Festivalinde büyük ödülü kazanır. Yurdumuzda 2022 senesi başında gösterilir. İspanya, Fransa, İtalya’da çevrilen 2018 yapımı “Herkes Biliyor” filminin (1) ardından son filminin konusu İran’ın Şiraz şehri Fars ilçesinde çekilir.  Fransa’da oturan ama rahatlıkla İran’a girip çıkabilen Farhadi’nin, daha önce “Bir Ayrılık”, “Eli hakkında” ve “Bir Satıcı” gibi filmlerindeki bazı oyuncular ile kızı “Sarina Farhadi” tekrar film ekibinde yer alır. TRT 2’de gösterilen diğer İran filmlerinde de gördüğümüz doğallık içinde; filmde, borcunu ödeyemediği için hapsedilen ve başrol oyuncusu Amir Jadidi’nin canlandırdığı mahkum Rahim Sultani’nin,  iyi halden dolayı 10 günlük ev izini sırasında gelişen olaylar anlatılır.  Kâh Hazar Denizi kıyısında boğulan Eli, kâh Tahran’da taşındıkları yeni evin açık kapısından süzülerek, eski kiracının gediklisinin sebep olduğu tecavüz vakası ortamı kullanılır. Ya da mahkemede kendisiyle Amerika’ya göç etmeyi, ihtiyar babasına bakmak için reddeden kocaya açılmış boşanma davasıdır kapalı mekanlarda ve ev ortamındadır yaşananlar.  Herkes Biliyor (bütün dünya) filminde mecazen İran’daki rejim değişikliğinin öncesini ve sonrasına imada bulunan bu film de, İspanya’nın bağcılıkla geçinen küçük bir kasabasındaki rehine olayına eğrisi ve doğrusuyla ışık tutar Farhadi.

SOSYAL MEDYANIN GÜCÜ

Daha önce de değindiğim gibi “Farhadi filmleri İran’a has olmakla birlikte; ortak olarak evlilik ve aile ortamından dünyaya açılan evrensel bir penceredir her film (2)”. Kimi zaman insanın kendi vicdanı kimi zaman haklı olan, kimi zaman da haksız olan adaletin terazisini elinde tutar. “Bir Kahraman” filminde ise halk “sosyal medya” yoluyla jürilik yapar. Kanıtlar kamera, video ve telefon kayıtlarıdır. Toplumsal kurum olarak karşımıza “hapishane”, STK olarak “gönüllü bir hayır kuruluşu” ile halk olarak bazı bireyler ve “aile-akrabalık müessesi” vardır. Doğruluğun ölçütü aile şerefi ve kişi namusudur. Rahim hapiste yardımseverliği, elinden iş gelmesi, duvarları boyaması ve hat sanatıyla duvarlara yazı yazmasıyla göze girmiş bir mahkûmdur. İzinli olarak çıkınca hapse geri dönmemek için borçlandığı kişiye vereceği senetler karşılığında şikâyetini geri çekmesini ister. Borcunun bir kısmını nakit olarak ödeyecek, kalanını ise çalışarak ödeyecektir. Sözlüsü 17 altın bulmuştur. Ama teklifi reddedilir çünkü o kişi, borcunun tümünün ödenmesini ister. Kendi ablası da aile şerefine leke süreceği ve hırsızlık sayılacağı için altını sahibine geri vermesini ister. Rahim kabul eder ve altın, kaybettiğini söyleyen bir kadına geri verilir. Rahim’in bu davranışını TV’den duyan bir hayır kuruluşu onu bağış toplamak için toplantıya çağırır ve takdir belgesi verir. Artık Rahim bir kahramandır. Bu durumu borç veren kişi sorgular: “Niye siz onu zaten yapması gereken bir iş için yüceltiyorsunuz? Ben onun borcunu 3 yıl önce eşimin mücevherlerini satarak ödedim ve faiziyle geri isterim” der. Toplanan para hepsini ödemeye yetmez. “Dünyada pek çok insan Rahim’den de kötü durumda ama hırsızlık yapmıyor, yine de kimse onları takdir etmiyor. Sizler onu neden yapmadığı bir iş sebebiyle kutluyorsunuz? Bunca şeyden sonra sizler bana ‘zalim’ ona “kahraman” diyorsunuz” diye ekler. Orada bulunan hapishane yetkilisi onu bir kenara çekerek “Biz canlı yayın yaparken bizi ara, şikâyetini geri çek ve sen de bir kahraman ol” der ona. Bunun üzerine adam “Ben kahramanlık istemem, bu unvan ailemin rızkının yerini tutmaz” diye cevap verir. “Ama Rahim’in yaşı küçük oğlu Siyavuş’un hatırı için şikâyetimi geri çekerim” derse de bu eylemi yerine getirmez. Bu sırada valilik Rahime iş teklifinde bulunur, ancak altın torbası hikâyesinin sosyal medyada iddia edildiği gibi sahte olmadığını; altınların sahibi kanıtlanırsa bu mümkün olacaktır. Bu kez “aile” valiliğe gider. Abla, enişte, Rahim, sözlüsü ve Rahim’in oğlu Siyavuş. Gerçek sahibini arayıp bulamadıkları için sözlüsü, altını alan gerçek kişi rolünü oynar ve işte bunun sahte olduğu ortaya çıkar. Bunun üzerine Rahim kendisine teklif edilen işi reddeder. Bir umutla Rahim ve sözlüsü Hayır Kuruluşuna gidip, zaten altınları sahibine verdiklerini söyleyip toplanan bağışın borçlu olduğu kişiye ödenmesini isterler. Bu kez de onlar itiraz eder. Çünkü bir gün önce Rahim’in borçlu ile kavgasının kamera kaydını kızı sosyal medyada yayınlanmıştır. Bu kez Rahim artık toplanan bağışı istemez. Seçenek o bağışı, işlediği cinayete karşılık kan parasını ödeyemeyen katile vermektir çünkü evlidir ve küçük de bir kızı vardır. Hapishane idaresi de sosyal medyada ileri sürülenler nedeniyle bulunan altının geri verildiği konusunun gerçek olmadığını düşündükleri için işin içinden sıyrılır. Ertesi sabah Rahim dürüstlüğünü, ispat için, saç ve sakalını kökünden kesip, bir keşiş gibi hapishane nizamiyesinden girerken başka bir mahkum tahliye olur. Dışarıda kara çarşaflı bir kadın ve küçük kızı onu beklemektedir. Çıkan belki de ödeyemediği kan parasını, borçları yüzünden mahkum olan Rahim’in bağış parasıyla ödediği için serbest bırakılan katildir. Gelişen bilişim teknolojiyle adalet yerini bulmuş mudur acaba?    

(1) https://www.aydinlik.com.tr/koseyazisi/herkes-biliyor-mu-122430, 30.03.2019

(2) https://www.aydinlik.com.tr/koseyazisi/asgar-ferhadi-filmleri-104120 29.09.2018