Hapşuuu!

Toplumsal olaylara duyarsız kalmayan ve Banksy mahlasını kullanan 2004 Bristol doğumlu sanatçının Kovid-19 salgını nedeniyle yaptığı son eseri Bristol, 300 bin pounda satılık bir evin duvarındaki komşusunun üzerine hapşıran bir kadın resmidir. Evin fiyatı derhal 500 bin pounda fırlamıştır. Ev sahibi, kadının ağzından takma dişlerinin de fırladığı görülen bu resmi tahrip edilmemesi için mika ile kaplatır. Aslında duvar resimleri yasaktır ve silinir. Bazen belediyeler tarafından korunur, ya da yerinden çıkartılarak çok yüksek fiyatlara müzayedelerde satılır. Ressamın en önemli özelliği kimliğinin bilinmez, kendisinin ise kinaye ve hiciv taşıyan manalı resimlerini yaparken görünmez olmasıdır. Bir gece ansızın, herkes uyuyor ve el ayak çekilmişken, o, düşündürücü “duvar resimlerini” şablon üzerine boya püskürterek (graffiti) çizer.

Aşağıda Aralık 2020 içinde Bristol Totterdam’da yaptığı bu resim salgında bir ilk değildir.

Bankalar (Banks) adından türettiği takma adıyla Banksy, karantina sırasında da boş durmamış ve Hollandalı ressam Johannes Vermeer’in ünlü tablosu “İnci Küpeli Kız” resminden esinlenerek kulak memesine “delikli kulak zarı” çizili yüze bir de maske eklemiştir.

Adeta duvara fırlatılmış bir leke gibi duran bu yüz 48 saat sonra bir olasılıkla BCC W***ERS (Bristol Belediye Meclisi İşçileri) yazan bir yazı ile silinmiştir (Nisan 2020).

Salgın sırasında öne çıkan kahramanlar olan sağlık çalışanlarının, bir çocuk için nasıl Yarasa Adam (Batman) ve Örümcek Adam (Spider Man) oyuncaklarının yerini aldığı anlatılır.

İLTİCA

Suriye mülteci akınından sonra Banksy Steve Jobs’ı Suriyeli bir mültecinin oğlu olarak canlandırır.

Londra’da bir merdiven kenarına çizdiği resimde “Daima bir umut vardır” diyerek küçük bir kızın sevgi balonuna uzanışı resmedilmiştir (2002).

Allahtan ümit kesilmez (Türk Atasözü)

Sık sık ABD’de beliren Banksy orada pek çok duvar resmi çizer.

SİNOPLU DİYOJEN

İşte onlardan bir tanesi Brooklyn, N.Y. Jay ve Water Sokaklarının kesiştiği köşesindedir. Ters bir çöp kutusuna oturan küçük çocuk “Bir özgün düşünce, bin tane akıllsızca alıntıdan evladır” yazarken Banksy, bunu Türkiye’den Sinoplu Romeo Diyojen’e ithaf eder. Babasıyla birlikte kalpazanlık yaptığı için Sinop’tan Atina’ya sürülen Diyojen bir fıçı içinde bir “aşure” kabıyla yaşar. Büyük İskender (MÖ 336-323) Korint şehrinde ona rastlayınca istediği bir şey olup olmadığını sorar. Diyojen’in “Gölge etme (güneşimi/ışığımı kesme) başka ihsan istemez” diye yanıtladığı rivayet edilir.

ÜST ARAMA

ODTÜ öğrenciliğim sırasında sık sık üzerimizin elle arandığı olurdu. Daha sonra bu el detektörleriyle yapıldı. Şimdilerde ise güvenlik amaçlı kamu binalarına girerken ve hava alanlarında üzerlerimiz donanımlı bir kapı çerçevesinden geçerken ve bavullarımız röntgenle aranmakta.

İşte kız ve asker (2007) resmi: Beytüllahim, Filistin’dedir ve Kudüs’ün güneyinde İsa’nın doğduğu yerdir. İsrailli asker ile masum bir kızın yeri değişti. Bu resimde asıl aranacak kimsenin asker olduğunu anlatır Banksy.

IRKÇILIK

Bu resimde ise Amerikan evlerinin duvarlarının olmadığı bahçelerde çok sık görülen “Girmek Yasaktır” levhasını sorguluyor Banksy duvardaki gerçek bir tabelayı kullanarak San Francisco’da (2010).

Irkçı Ku Klux Klan’ın astığı zencilerin anısını Birmingham Alabama’da hatırlatıyor Banksy ama eser derhal siliniyor.

İLGİSİZLİK

Banksy günümüzde yakındakine uzak, uzaktakine yakın ilişkisini anlatıyor bir gece kulübünün kapısında. Kapıyı çıkartıp satmak isteyen sahibine belediye karşı çıkıp kamuya ait diye elinden alınca Banksy bir mektupla gelir, elde etme hakkının kulüp sahibine ait olduğunu yazar.

İNGİLTERE’NİN AB’DEN AYRILIŞI

Banksy, Brexit’ten sonra AB’nin bir yıldızını bayraktan kazıyor (Dover, 07.06.2017). Görüyoruz ki Banksy anlık eserleriyle saniyeler içinde eleştirdiği görüşleri istihza yoluyla halka, yetkililere ve hükümetlere kah gülümseterek, kah düşündürerek anlatabilen bir görev üstleniyor insanlık adına.

Kaynak:

https://www.canvasartrocks.com/blogs/posts/70529347-121-amazing-banksy-graffiti-artworks-with-locations

http://www.blogs.buprojects.uk/2015-2016/rachelrichardson/2015/12/16/banksy-there-is-always-hope/

https://www.dailymail.co.uk/news/article-9046219/Family-insist-sell-340-000-house-decorated-Banksys-Aachoo-mural.html