İnuk’lara Haçlı Seferi

Türkçenin Ural-Sibir kolu ile akraba dil konuşan İnuk’lar, Ansgar Walk’un çektiği bu fotoğraftaki gibi fok balığı derisinden yapılma kıyafet giyerler. Ancak sadece onlar değil, aynı soydan farklı boy isimleri ile yaşayan Avcı/Balıkçı İnuit’lerin de hayatta var olmaları ve toplumsal düzenleri fok balıkçılığına dayanır (1). Bütün Arktika yerlileri fok balığını avlarken sadece Inuk’ların hedef alınarak toptan yok edilmelerinin istenmesi, onları kızdırır.

FOK BALIKÇILIĞI

Amerika’da “Hayvanlar için İnsancıllık Cemiyeti” üyesi olan Striptiz artisti Bebe Pamela Anderson Kanada körfezindeki bebek fok balıklarını, Inuk’ların katlettiği iddiasındadır. Fransız sinema oyuncusu Brigitte Bardot ise 48 filmden sonra 1974’te oyunculuğuna son verir. “Önemli olan insanın yaşarken nasıl bilindiğidir, öldükten sonra nasıl hatırlandığı” değil diyerek Paris’te kendi adını taşıyan “Brigitte Bardot Hayvanları Koruma Vakfını” kurar. At eti yediren Fransız Hükümetine, köpek dövüşmelerini yasaklamayan Vilidamir Putin’e, ülkelerinde ayı oynatan Bulgar’lara, kurt sürülerine izin vermeyen Macar’lara, kurban kesen Müslümanlara ve doğa ile denge içinde, ihtiyaçları kadar fok balığı avlayarak geçinen Inuk’lara ateş püskürür. Onlara bir de Avrupa Birliği Parlamentosu yasaklama kararı ile katılır. İngiliz sömürgesi olan Kanada Başbakanı büyük baskı altındadır ama fok balığı avcılığını, Kanada’nın “İlk ulusunu” temsil eden Inuk’ların geçim ve gelir kaynağı olması nedeniyle yasaklamaz. Bunun üzerine 1934 doğumlu Brigitte Bardot 1977’de Kanada’ya gider ve Fransa’ya dönmeden ve gözlerini dünyaya kapamadan önce İnuk balıkçılığına son verilmesini ister ama Bardot reddedilir.

İNUK ÖFKESİ

Sibirya’dan Alaska’ya göç ederek, çepeçevre Kuzey kutbu etrafını saran buzullar üzerinde fok balıkçılığı yapan bütün yerliler değil de; içlerinde sadece küçük nüfuslu Inuk’ların ayırt edilerek, onlara av yasağı konması bir ölüm fermanıdır. Orman hayvanları avcılığı ve ona uygun işçilik veya tahtacılık yapamazlar. Bahçe tarımı veya tarım toprakları buzlar altındadır. Ren Geyiği göçebeliğini ise hem bilmezler, hem o işle geçinen zaten başka yerliler vardır. Tek seçenek şehirlere taşınıp, dört duvar arasına hapsolmak ve işsiz kalarak devletten düşük işsizlik maaşı almak; eski geleneklerine, adetlerine, bayramlarına ve inançlarına veda etmektir. Hem bedensel hem de ruh sağlıkları bozulacak aralarındaki dayanışma ilişkisi kalmayınca da aynı obanın fertleri birbirine yabancılaşarak yabancılarla evlilikler başlayacaktır. Bin Boğalar Efsanesi romanında Yaşar Kemal Karaçullu Türkmen aşiretinin yok oluşunu işte böyle anlatır. Inuklar içinde üniversite okuyan, bilgisayar kullanan ve İngilizce bilen gençler basın ve yayın organlarını kullanarak Avrupa Parlamentosu ile Avrupa ve dünya ülkelerini aydınlatmak için 1,5 saatlik belgesel bir film yaparlar. Alethea Arnakuk’un yazdığı, halkıyla birlikte oynadığı ve yönettiği bu film 2016’da çekilir. Film 1983 yasakları ve sonrasına ait sahneler içerir. Yer Arktik Kanada’da, Grönland ve Kanada arasındaki bölgedir. Yetişkin fok balıkları avlandıktan sonra eti çiğ olarak yenir ve beden bağışıklığını korur.

Fokun hiçbir kısmı boşa gitmez. Derisi işlenerek üstlerine “parka” denilen, başlıkları yüzü rüzgardan korumak için tüylü (anneler yeni doğan bebeği onun içinde taşır), pantolon, ayakkabı, eldiven, yaygı ve yatak yapılır. Kalanlar işlenerek piyasada 100 dolara satılarak sebze, meyve, gaz, yağ, zıpkın, tüfek, kar motoru vs. satın alınır çünkü piyasa ekonomisinde değiş-tokuş kalkmıştır. Ama av yasağından sonra fiyatı 10 dolara düşer. Küçük ahşap evlerde veya barakalarda yaşarlar. Sağlıklı yaşlılar alışık oldukları fok etinden başkasına el sürmez. Ufak tefek rahatsızlıkları bilge kadınlar iyileştirir. Avrupalıların av partilerinin çok zararlı olduğunu düşünürler. “Kujapik” denen fok cinsini yalnız kadınlar yer. İnuklar yedikleri fok balığına, kendilerini beslediği için saygı gösterir ve severler. Hiçbir zaman gebe bir foku ve hele onun daha bebek olan yavrusunu avlamazlar. Onların soyunun tükenmemesine çok dikkat ederler. Halbuki sanayi ve ticaret amaçlı “beyaz soyluların” avlanmaları pek çok balık türünü yok etmiştir. Mücadele sonunda AB parlamentosunda söz alarak yasaklama kararından onları vazgeçirirler. Bulundukları doğanın dengesini nispeten korumayı başarırlar. Acı gerçek fok balıkçılığı değil; Greenpeace gibi, hayvanları ve iklimleri koruma cemiyetlerinin duygu sömürüsü sayesinde büyük bağışlar alması ve zenginleşmeleridir.

(1) Angry Inuk