Ali Balkı'nın evren sevgisi

“Uzay ve insan” konularını fotoğrafik algılarla anlatan benim çok beğendiğim fotoğrafçılardan birisidir Ali Balkı... Evrene duyduğu ilgiyi ve sevgiyi anlattı çalışmalarında. Sıradışı bir fotoğrafçıdır. Çalışmalarını görsel derin konular üzerinde yoğunlaştırdı. Uzay ve evrende olup bitenleri, oluşumları izleyicilerin dikkatine sundu. Evren konusunda deneysel fotoğraflar ürettti, ilginç gösteriler sundu. Önemli başarılar da elde etti Ali Balkı. Değerli Ali Balkı sadece iki konuda değil daha birçok konuda fotoğraflar üretti, başarılar elde etti. Ali Balkı'ya sordum. Bakın nasıl anlattı:

• Ali Balkı, çocukluğunda yaşadığın mahalle ve mekanı anlatır mısınız? Nelere meraklıydınız? Neler okurdunuz? O yıllarda okuduğunuz dergiler, kitaplar anımsadıklarınız...

İstanbul Laleli'de Mimar Kemalletin Bey'in 1919'da inşa ettiği muhteşem bir yapı Tayyare Apartmanlarında geçti çocukluğum. Evler bir avluya bakıyor ve 124 dairesi vardı. Sosyal hayat çok canlıydı. Yaşayanlar arasında bir çok sanatçı da vardı. Şehirlerde kaybedilen komşuluk ilişkileri, bu mimari yapıda geçerli değildi. Beni besleyen ve şekillendiren bir yaşam tarzı olduğu kesindi. Çocukluk yıllarım; Doğan Kardeş Dergisi, lise yıllarında National Geographic Dergisi, Ceyhun Atuf Kansu'nun şiirleri ve Atatürk üzerine makalleri, Erik Von Daniken'nın kitapları ile geçti. Vefa Liseli olmakla hep gurur duydum. Okul atletizim takımındaydım. Fotoğrafçılık vazgeçilmezimdi.

• Eğitim hayatınız, fotoğraf eğitimi hocalarınız, çalışmalarınız, o yıllarda okuduğunuz kitapları bizlerle paylaşır mısınız? En sevdiğiniz kitaplarınız ve yazarlarınız var mıydı?

Fotoğraf eğitimimi Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi- UESYO'da Prof. Mehmet Bayhan ve Tunç Tüfekçi'den aldım. Tektil tasarımı mezunuyum. Karanlık oda ve kolajlar beni çok etkiledi. Prof. Mehmet Bayhan'ın fotoğrafa bakışıma büyük katkıları oldu. Montaigne-Denemeleri, Filazof Konfüçyüs'un kitapları, Hasan Ali Yücel klasikleri en çok etkilendiklerim oldu. Son zamanlarda düşünür Unberto Eco ve Ortega Y. Gasset favorilerim arasında.

• Sultan Balkı sizin nineniz. 1937 yılında Afyon'da fotoğrafçılık yapıyor ve ailesini geçindiriyor. Kahraman bir Türk kadını. Onu biraz anlatmanızı istiyorum...

Afyon- Bolvadin'de dedemin vefatından sonra babaannem Sultan Balkı, 1935'de Eczacı Raci Bey'den aldığı fotoğraf stüdyosunu “Foto Sultan” adıyla 1958 yılına kadar çalıştırdı. Resmi arşivlerde bulunan ilk eski fotoğrafları çekmesiyle hatırlanıyor. O yıllarda bir hanım fotoğrafçı olarak, 4 çocuğuna bakması büyük takdir ve destek görmüştür. Cesareti ve çalışkanlığı ile bu zorlu yılları aşmayı başarmış kahraman bir Türk kadınıdır.

• “Uzay ve İnsan” projeniz ilgimi çekti, anlatır mısınız? Neden böyle bir proje yaptınız? İçeriğinden söz eder misiniz?

Deneysel çalışmalar üzerinden 2011-2020 arasında geliştirdiğim bu seri çalışmamı “İnsan ve Uzay” ilişkisi üzerine kurguladım. 7 şehirde, 18 farklı mekanı yeniden kurgulanarak fotoğrafladım (Nevşehir, Toroslar, Roma, İstanbul, Muğla, Milano, Antalya). Bu projedeki amacım içinde yaşadığımız evrende objeler, mekanlar ve sanat eserleri üzerine yeni görme biçimlerini deneyimlemekti. Bizler yeni çağın yaşam koşullarına, gündelik yaşam koşturmasına kendimizi kaptırmış, nerden geldiğimizi ve nereye gittiğimizi unutmuş bir hayat yaşıyoruz. Bu sebep ile biricik dünyamızı daha fazla tüketiyor ve hızlıca yok ediyoruz. Ürettiklerim ile “Uzay ve İnsan” ilişkisine bir kapı aralamak istedim. Evrensel değerlerin öne çıktığı, bilinç dünyamıza daha barışçıl katkıda bulunan, gezegenimize saygı duyan, hayal kurmayı ve soru sormayı unutmayan yeni nesillerin yetişmesini umut ediyorum. Objeler, yeni bakış açıları ile yeni kimlikler kazanabilirler. Deneysel tasarım, belleğimizde hapsedilmiş tüm görüntüleri yeniden yeni bir obje ve fikir olarak bize sunabilir. Mimari mekanlar yeni bakış açıları ile yeniden farklı algılar oluşturabilir. Yeni bir şey söyleyebilmenin tek yolu yeni bakış açıları geliştirmektir. Meyvalar, objeler bilinen klasik görüntülerinden kurtularak yeniden görseller içinde tanımlandı. Tüm gezegenler meyve fotoğraflarımdan, tuz taşlarından tasarımlandı. (Bu projede vitrin camı yansımaları, mikserler, mermerler, tuz taşları, el yapılımı camlar, doku yüzeyler, maketler, astronot kıyafeti vs. kullanıldı.)

• Sergileriniz ve ödülleriniz...

Beş ana fotoğraf projesi üzerine çalıştım. Bunlar; Yansımalar (2014-2015), Evren Sevgisi (1993-1997), Cesur Bir Dünya İçin (2000-2004), Boğaziçi Köprüsü'nden Sessiz Işık (2009-2014) ve Uzay ve İnsan (2011-2020). Projelerim, ulusal ve uluslararası fotoğraf sergilerinde, (FIAP patronajı ile Avusturya, Fransa , Danimarka, Finlandiya, Makedonya'da) sergilendi. Çalıştayda, kültür etkinliklerinde ve gösteri günlerinde izlendi.

1994 İBB Ulusal Fotoğraf Yarışması'nda birincilik, 1998'de FIAP'ın Danimarka'da düzenlenen uluslararası yarışmasında “The Golden Best Essay” ödülü,

1998'de “Şinasi Barutçu Kupası”, 2011'de Heykeltıraş Mehmet Aksoy Ulusal Fotoğraf Yarışması'nda birincilikle ödüllendirildi. 1999’da Uluslararası Fotoğraf Fedarasyonu (FİAP)-AFİAP ünvanı aldım. 2008-2010 Fotoritim aylık sanal dergisindeki “Görünmeyenin Gücü” isimli köşemde yazdım. Fotoğraf ve sanat üzerine, deneme, öykü ve şiirlerimi yayınladım. Fotoritim e-fotoğraf kitapları serisinde sanal olarak yayınlandı.