Hitler ilk adımlarını Viyana’da atmıştı

27 Ocak 1945’te tarihinde Hitler Almanya'sına giren Rus ordusu, Auschwitz toplama kampında kalan mahkumları kurtarmıştı. Almanya bu tarihi, Cumhurbaşkanı Roman Herzog’un 1996’daki girişimiyle Yahudi Soykırımı'nı Anma Günü olarak kabul eder. 2005 yılında Birleşmiş Milletlerin önerisiyle 27 Ocak “Uluslararası Holokost Kurbanlarını Anma Günü” oldu.

Nazi kamplarında öldürülenler geçen çarşamba Berlin’de anıldı. Aradan tam 80 yıl geçmiş. Alman Parlamentosu’nun büyük salonunda yapılan törene ilk kez bir Rusya temsilcisi davet edilmedi. Auschwitz toplama kampı Nazilerin Yahudilere, Romanlarla Sintilere uyguladığı kıyımın simgesidir. Bu azınlık kıyımı Alman tarihinin yaşadığı bir ırksal çılgınlıktır. Ausschwitz’de 1,1 milyon insan, ağırlıklı olarak Yahudiler, insanlık dışı koşullarda yaşamlarını yitirmişti. Berlin’deki etkinlikte anma konuşmalarını Cumhurbaşkanı Steinmeier ve Holokost’tan sağ kurtulan Roman Schwarzman yaptı. İki yaşında Auschwitz’den kurtulan Eva Umlauf için orası “dünyanın en büyük mezarlığı”!

Nazi kıyımının en son tanıklarından biri kabul edilen Margot Friedländer de son yıllarda değişik toplantılara davet ediliyor. 103 yaşındaki enerjisi sonsuz, dinç kadın hâlâ o günlerde yaşananları unutturmamak için aktif bir şekilde çalışıyor. Babasını, annesini ve kardeşini Nazi toplama kamplarında yitiren genç Margot 1944’te Theresienstadt kampına atılır, orada tanıştığı Adolf Friedländer ile savaşın ardından evlenir. Son yıllarda çağırıldığı değişik toplantılarda, öncelikle gençlere yaptığı uyarılarla anma kültürünün tüm yükünü adeta tek başına omuzluyor.

* * *

Genç Adolf Viyana'ya ilk geldiğinde 16 yaşındaydı. Çocukluğunun ve gençliğinin ilk yıllarını geçirdiği Linz’in sıkıcı havasından kurtulmak, başka şeyler görmek, yaşamak istiyordu. Dul annesinin verdiği cep harçlığı ile Viyana'da haftalar geçirdi. İnsan kalabalığı, geniş bulvarlar, binlerce otomobil, kamyon ve fayton onu şaşkına çevirdi. Viyana'nın tarihi yapılarına, kiliselerine, müzelerine, kahvelerine hayran kaldı. Başkentin cadde ve sokakları ışıl ışıldı. Evleri de elektrikle aydınlatılıyordu. Kavgacı babası öldüğünde Adolf 13 yaşındaydı. Bir yıl sonra notları kötü olduğu için Linz ortaokulunu terk etmek zorunda kalmıştı. Annesine çok bağlıydı, babasını ise hiç sevmemişti. Okuldan ayrıldıktan sonra bir işe girmedi, çıraklık eğitimine de başlamadı. Sanatkâr olmaktı amacı.

Sonunda annesini kandırdı ve Viyana'ya kapağı attı. Kısa süre sonra arkadaşı Kubizek'e yolladığı kartpostalda şöyle yazar: "Geçen gün saatlerce gezindim, opera binasını, parlamentoyu ve Ring Caddesi'ndeki yapıları seyrettim. Yarın ‘Tristan’, ertesi gün de ‘Uçan Hollandalı’ operalarını izleyeceğim. Bu akşam Şehir Tiyatrosu'na biletim var..." Bir ay sonra Linz'e döndü, fakat aklı hep Viyana'daydı. Başkent onu mıknatıs gibi çekiyordu.

AKADEMİ GİRİŞ SINAVINI BAŞARAMIYOR

1908 yılında ressamlık eğitimi için Güzel Sanatlar Akademisi'nin sınavlarına girmek üzere tekrar Viyana'nın yolunu tuttu. Önce kendine kalacak bir yer bulmak zorundaydı. Tren istasyonunun yakınında, Mariahilf Caddesi'ne açılan Stumpfer Sokağı 31 numarada, karanlık arka avluya bakan bir oda buldu. Ev sahibi, hiç evlenmemiş terzi Maria Zakreys'ti. Bohemyalı kadının ayda 10 krona kiraya verdiği başka odaları da vardı. Tuvaleti ve duşu diğer kiracılarla ortak kullandı. Odasının penceresinden gökyüzü görünmüyordu. Akademiye giriş sınavlarını başaramayan delikanlı, operadaki Wagner oyunlarını kaçırmıyordu.

Kısa süre sonra Stumpfer Sokağı’ndaki odasından ev sahibine borç takarak ayrıldı ve yakındaki Felber Caddesi 22 numarada, günümüzde de hâlâ oda kiralayan bir pansiyona yerleşti. Annesinin yolladığı harçlıkla ve çizdiği kartpostalları satarak geçinmeye çalıştı. Sınavları da bir türlü başaramıyordu. Birkaç ay sonra kaldığı o pansiyondan da ayrıldı, orada burada konakladı. Kimi zaman kimsesizler ya da erkekler yurdunda yatıp kalktı. Yurttaki odasını 8 saat uykudan sonra her sabah terk etmek zorundaydı, çünkü yatağını başkalarıyla paylaşıyordu.

O GENÇLİĞİNDE DE YAHUDİ KARŞITIYDI

Viyana günlerinde okuduğu kitaplar, günü gününe yaşayan, para sıkıntısı çeken, dostları toplumun ittiği insanlar olan bu genç için "tehlikeli" şeylerdi. "Okuduklarım bugünkü bilgimin temelini oluşturuyor", diye yazdı ileride Kavgam'da. Adolf Hitler ideolojisinin temellerini Viyana yaşamında atmıştı. Aşırı nasyonalist gazete ve dergilerde yazanları yutardı. Bu arada Birinci Dünya Savaşı'yla ülkede monarşi sona ermiş, onlarca yıldır bir arada yaşayan etnik toplumlar bölünmüş, milliyetçilik ruhu kendini göstermeye başlamıştı. Artık Çekler, Polonyalılar, Macarlar ve Sırplar birbirlerini düşman görüyordu. İşte bu ortamda kavrulmuştu genç Adolf! Beş yıllık Viyana yaşamının ardından kapağı Münih’e atar. 1913 yılında bu Bavyera kentine geldiğinde deneyimsiz bir genç olan Adolf kendini hemen tutucu ve aşırı sağcı grupların içinde bulur. Münih günleri onu geçen yüzyılın en korkunç lideri yapar! Adolf Hitler 1 Eylül 1923’te general Ludendorff'la birlik olup aşırı sağcı Alman Savaş Birliği'ni kurar. Bavyera onun ‘olgunlaşması’ ve ‘gelişmesi’ için en uygun ortam olmuştur! Çevresindekilerle 9 Kasım 1923’te Münih'te hükümet darbesi girişiminde bulunur. Hedefleri, Bavyera'da yönetimi ele geçirdikten sonra başkent Berlin'de ülke yönetimine el koymaktır. Beş yıl hapse mahkûm olur, fakat nedense 9 ay sonra Landsberg hapishanesinden çıkarılır. Bu arada “Kavgam”ın birinci cildini kaleme almıştır. O günden sonra da Naziler gittikçe güçlenir.

FELAKETİN BAŞLANGICI

Bundan tam 92 yıl önce, 30 Ocak 1933, insanlık tarihindeki belki de en büyük felaketin başlangıcıdır. O gün Adolf Hitler Almanya’nın başına geçmiş, dünyamızı kana bulayacak yolda ilk adımlarını atmıştı. "Bizim ırkımız bu dünyaya hükmetmek hakkına sahiptir! İşte bu hak bizler için gelecekte uygulayacağımız dış politikanın kutup yıldızı olmalıdır!" Hitler'in bu sözleri sadece bir megalomani, sınırsız bir düş değildir. 15 Mart 1938'de tekrar Viyana'ya döndüğünde o artık bir "Führer"di. Dört gün önce Alman ordusu Avusturya’yı işgal etmiş, Adolf Hitler doğduğu ülkeyi dirençsiz teslim almıştı.

‘Kahramanlar Alanı'nda, Viyana'yı Osmanlı işgalinden kurtarmış, ona büyük bir yenilgi tattırmış olan Prens Eugen'in dev heykelinin arkasındaki dev balkondan haykıran Führer'i, coşkulu ikiyüz elli bin Viyanalı dinliyor. Hitler karşısındaki insanlara çok sözler veriyor. Partisi ülkeye yeni bir düzen getirecek, işsizliğe bir çıkaryol bulacaktır. Avusturyalılar onun içi boş sözlerine inanıyor. Çoğunluk artık arkasında. Çünkü peşinden gidecekleri başka lider yok. Otuz yıl önce Viyana’nın sokaklarında kartpostal satmış olan zavallı genç şimdi yüz binlerin karşısında haykıra haykıra konuşuyor. Ve doğmuş olduğu ülkeye el koyuyor!

* * *

Alman Parlamentosu’nun salonunda geçen Çarşamba yapılan “Yahudi Soykırımı’nı Anma Toplantısı”nın hemen ardından aynı salonda toplanan Federal Meclis, sağcı parti CDU/CSU’nun getirdiği “sığınmacıları Almanya sınırdan geri çevirme” önerisini, 2021 yılından bu yana ülke iç istihbarat teşkilatı Federal Anayasa Koruma Dairesi’nin aşırı sağcı olduğu nedeniyle gözlem altında tuttuğu “Almanya İçin Alternatif Partisi“nin (AfD) oylarıyla kabul etti.