Sanat insanı alçaltmaz

Dijitalleşmeyle beraber çağımızın meselesi oldu.

Soruyu Anadolu Yakası’ndan soralım: Ekranlarda ne izliyoruz?

Soruyu Avrupa Yakası’ndan soralım bir de: Ekranlarda bize ne izletiliyor?

Büyük dijital tekeller ve ulusal televizyonlar. Hemen hemen hepsi benzer temaları çeşitli biçimlerde koyuyor önümüze. Seyirci “Allah aşkına bize ne izletiyorsunuz?” diye sorunca da el cevab, “Efendim halkımız bunlara teveccüh ediyor” oluyor. Biraz sosyolog olan hegemonya savunucuları ise, “Bunlar toplumda yok mu kardeşim? Ülke Teksas’a döndü” cevabını yapıştırıveriyorlar.

Çok uzatmayalım peşrev bölümünü. Kızılcık Şerbeti’yle alevlenen kültür ve sanat alanındaki yabancılaşma konusu. Yani aslında insani ve toplumsal değerlerin hiçe sayılması ve aslında insan onuruna aykırı olan değerlerin yüceltilmesi.

İDEOLOJİ ÇATIŞAN DEĞERLERİ TANIMLAR

Dramatik kurgu denilen şey aslında diyalektikten ve çatışmadan beslenir. Söz konusu çatışmaya neden olan da aslında çarpışan toplumsal değerlerdir. İşte bazı klişeler: Hırsız-polis, zengin kız-fakir oğlan, düşman aileler, anne-baba, çocuklar-ebeveynler. Ya da Kızılcık Şerbeti örneğinde olduğu gibi sekülerlik-muhafazakârlık. (Laiklik demiyoruz çünkü laiklik insanın çağdaş düşünme biçimini benimseyerek yaşaması ve bilimi esas alan bir zihniyete sahip olmasıdır. Toplumsal anlamda ise din ve dünya işlerinin birbirinden ayrılması. Sekülerlik ise bütün din ve inançlara/inançsızlıklara eşit yaklaşılması gerektiğini savunur.)

Peki kurgucu, yazar, senarist söz konusu çatışmayı nasıl kurar? Çatışmadaki değerler nasıl belirlenir? Tam da bu noktada belirleyici olan anlamdır. Anlamı belirleyen şey ise ideoloji. Örneğin neoliberal bir ideolojiye sahipseniz, fuhuşu meşrulaştırabilir ya da bir gangsterdan kahraman yaratabilirsiniz. Ama gerçekçiyseniz Pablito’nun Yolu gibi eşsiz bir film de ortaya çıkarmak mümkün.

İNSAN ONURUNU ZEDELEYEN SANAT GERİCİDİR

Sosyal medyada ve yayın platformlarında tartışma hep müstehcenlik ve cinsellik üzerinden yapıldı. Unutmamak gerekir. Erotizm sanat eserinin bir parçası olabilir. Bu tür simgeler/sahneler Bir bütün olan anlamın parçası olursa senaryoya hizmet eder.

Suç sanat eserinin bir parçası ve hatta teması olabilir. Ancak suçludan “kahraman” çıkarmak bir tercihtir. Alkol kullanımı, uyuşturucu da sanat eserinin parçası olabilir. Yani bir alkol veya uyuşturucu sahnesi pekâla çekilebilir. Ancak buradaki amaç ve sonuç önemlidir. Bağımlılığı yücelten ve insanı alçaltan bir sahne gericidir.

Çünkü sanat insan onurunun zedelenmesinin bir aracı olamaz.