Yandex
16 Şubat 2025 Pazar
İstanbul
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Mersin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

Çin hakkında beş yanlış ve üç soru

Adnan Akfırat

Adnan Akfırat

Gazete Yazarı

A+ A-

Geçen hafta, Boğaziçi Üniversitesi’nde aynı yıllarda okuduğumuz ve arkadaşlığından güç aldığım değerli Murat Ülker’in davetiyle, Yıldız Holding’in Çamlıca’daki merkezinde “Yıldızlı Sohbetler”e katıldım.

Çin İş Geliştirme ve Dostluk Derneği (Türk-Çin İş Der) Başkanı ve Türkiye-Çin Ticareti Geliştirme (Xinjiang) Ltd. Başkan Yardımcısı sıfatımla katıldığım sohbetin yöneticiliğini gazeteci arkadaşım Aytunç Erkin yaptı.

Yıldız Holding grubu bünyesinde bulunan şirketlerin tepe yöneticilerinin katıldığı toplantı verimli geçti.

MURAT ÜLKER’İN DEĞERLENDİRMESİ

Sayın Murat Ülker, kamuoyuna yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Yıldızlı Sohbetler” de bir bilene danıştık! Danışan dağları aşmış, danışmayan düz yolda şaşmış, demiş atalar, çok da doğru söylemişler. Biz de bu kurala uyduk. Yıldızlı Sohbetler etkinliğimizde uluslararası anlamda ekonomiye yön veren ülkelerden biri olan Çin’i daha yakından tanımak üzere bir etkinlik düzenledik.

Etkinlikte Çin İş Geliştirme ve Dostluk Derneği Başkanı, Gazeteci ve Yazar M. Adnan Akfırat ile Gazeteci Aytunç Erkin'in moderatörlüğünde bilgi ve deneyim dolu bir sohbet gerçekleştirdik. Malumunuz teknoloji ve ekonomi söz konusu olduğunda Çin, büyük ölçüde belirleyici olmaya başladı.

Batı’da en çok bilinen otomobil ve akıllı telefon markalarının bile üretim üssü olan Çin devasa bir üretim gücüne sahip. Biz de Godiva mağazalarımızla bu fırsatlarla dolu ülkede hizmet sağlıyoruz. Bu kadar hareketli bir ekonomiye sahip olan ülke hakkında bildiklerimize bilmediklerimizi de ekledik ve oldukça verimli bir etkinlik gerçekleştirdik.

Kıymetli deneyimlerini bizlerle paylaşan Adnan Akfırat’a ve Aytunç Erkin’e teşekkürü borç bilirim. Öyle görünüyor ki Çin önümüzdeki uzun bir dönem iş insanlarının radarında cazip bir fırsatlar ülkesi olarak kalmaya devam edecek.”

Yıldız Holding yöneticileri, toplantı öncesinde sohbette aydınlatılmasını bekledikleri konu başlıklarını ilettiler. Bu çerçevede, “Çin Hakkında Beş Yanlış ve Üç Soru” başlığıyla sunum hazırladık. Çin hakkındaki yalanları çürütmek için Batı kaynaklarına önem verdik. Konuşmamı buradan bilginize sunuyorum.

YANLIŞ 1: ÇİN EKONOMİSİ ÇÖKÜŞTE

Gerçekte Çin, 2016’dan beri Satın Alma Gücü Paritesine (PPP) göre dünyanın en büyük ekonomisi durumunda (IMF). Çin'in 2024 yılı GSYİH'si nominal olarak 19 trilyon $; Satın Alma Gücü Paritesine (PPP) göre ise 34,66 trilyon $ büyüklüğündeydi (Dünya Bankası).

Dünyanın en büyük ekonomisi kabul edilen ABD'nin 2024 yılı GYSİH'si nominal olarak 28,18 trilyon $ olmasına karşın PPP'ye göre 28,78 trilyon $ düzeyinde. Yani Çin’in çoktan gerisinde!

Kovid-19 salgınını da kapsayan son dört yılda Çin ekonomisi (nominal olarak) ABD’den 2,5 kat, Fransa’dan 15 kat, Japonya’dan 23 kat, Almanya’dan 45 kat, İngiltere’den 480 kat daha hızlı büyüdü (Prof. Dr. John Ross’un hesaplaması).

YANLIŞ 2: ÇİN EKONOMİSİ İHRACAT SAYESİNDE BÜYÜYOR

Çin Gümrük İdaresi verilerine göre, 2024 yılında Çin'in ihracatının GSYİH'deki payı yüzde 20’ydi. Çin, 2024 yılında yüzde 5,2 büyüdü. İhracatın büyümeye net katkısı Eylül 2024 itibariyle yüzde 1,14 olarak gerçekleşti. Üstelik bu sınırlı pay, 2006’dan beri 5 Yıllık Kalkınma Planları uygulandığı 4 dönemdeki en yüksek oran olarak kaydedildi.

Çin, 2006 yılında 11. Beş Yıllık Kalkınma Planı'yla birlikte "iç pazara dayanarak kalkınma" stratejisine geçti. Hem ihracatın GSYHİ içindeki payını kademe kademe azalttı. Hem de katma değeri düşük, emek yoğun sektörlerin ihracatını planlı şekilde sınırladı.

Trump'ın ilk döneminde açtığı Ticaret Savaşı'na karşı "çift döngü" (dual circulation) stratejisini yürürlüğe koydu. Ürün kalitesini artırdı. İhracatta katma değeri yüksek, milli gelire daha fazla katkı yapan ürünlere ağırlık verdi (2023, UN COMTRADE).

Çin hakkında beş yanlış ve üç soru - Resim : 1

YANLIŞ 3: ÇİN EKONOMİSİ ABD’YE BAĞLI

ABD, 2014-2023 yılları arası Çin'e gelen toplam Doğrudan Yabancı Yatırımda (FDI) 5. sırada yer almasına karşın sahip olduğu pay yalnızca yüzde 1,68; yani devede kulak! Çin’e yapılan doğrudan yabancı yatırımlara bakıldığında Çin’in parçası olan Hong Kong’un açık ara birinci sırada olduğu görülüyor. ABD’den daha fazla olmakla birlikte yine sınırlı paya sahip ülkeler Asya’nın büyük ekonomileri olan Singapur, Japonya ve Güney Kore.

Çin’in İhracatındaki ABD payı ise 2006’dan bu yana yüzde 20,5’tan yüzde 14,5’a geriledi. İthalat yalnızca yüzde 2,5 artarak yüzde 9,5 düzeyine yükseldi. Böylece Çin’in ABD’yle ticaretindeki ithalat-ihracat dengesizliği de yüzde 12,5’tan yüzde 5’e indirildi.

Çin hakkında beş yanlış ve üç soru - Resim : 2

YANLIŞ 4: ÇİN’DE ÜRETİM UCUZ İŞ GÜCÜNE DAYANIYOR

Şanghay’daki sanayi işçilerinin ortalama maaşı 4.048 $ (29.647 RMB). Asgari ücretin kağıt üzerinde 370 $ olması yanıltıcı. Satın alma gücü paritesine (PPP) göre hesaplandığında Çinli işçilerin alım gücü daha da fazla.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün raporuna göre, Çin’de ortalama yaşam standardı Batı ülkelerinden çok daha hızlı yükseliyor. Çin’deki işçilerin reel ücretleri artışı yüzde 4,7 iken bu oran ABD’de yüzde 0,3, İngiltere’de ise yüzde 0,1’di. Fransa ve Almanya’da işçilerin reel ücretleri sırasıyla yüzde 0,4 ve yüzde 0,7 azaldı.

YANLIŞ 5: ÇİN’DE ÖZEL SEKTÖR YOK

Çin’de sonuçları 26 Aralık 2024’te açıklanan 5. Ulusal Ekonomi Sayımı’na göre

88 milyon özel işletme bulunuyor. Bu sayı, 2018'den beri yüzde 40 artış gösterdi (Çin Ulusal İstatistik Bürosu).

Çin'de Özel İşletmeler; GSYHİ'nin yüzde 60'ını oluşturuyor. İnovasyonun yüzde 70'ini sağlıyor. Şehir istihdamının yüzde 80'ini karşılıyor. Yeni işlerin yüzde 90'ını yaratıyor.

Çin hakkında beş yanlış ve üç soru - Resim : 3

SORU 1: ÇİN HALKINI NASIL DOYURUYOR?

Çin, dünyadaki ekilebilir arazinin yüzde 9’undan azına ve dünyadaki tatlı su kaynaklarının yüzde 6’sına sahip. Buna rağmen dünya gıda üretiminin yüzde 25’ini karşılıyor.

Çin, tahıl ihtiyacının dörtte üçünü ve sebze ihtiyacının yüzde 90’ından fazlasını üretiyor. Çin'in tahıl üretimi 2012-2024 arasında yüzde 20 artarak 589'dan 706 milyon metrik tona çıktı. Sebze üretimi ise aynı yıllarda yüzde 14,1 artarak 580'den 662 milyon metrik tona çıktı.

Tarımda makineleşme ve dijitalleşme sayesinde üretim ve verimlilik artıyor. Çölden ve bataklıktan ekilebilir arazi yaratılıyor. Çin’de Tedarik ve Pazarlama Kooperatifleri çiftçileri destekliyor, tarım ürünlerinin kentlere aracısız ulaşmasını sağlıyor.

Dünyada bütün ekonomik kalkınmalar, tarımdan sanayiye kaynak aktarımıyla gerçekleşti. Çin'de ise sosyalist yönetim sayesinde ilk defa sanayiden tarıma kaynak aktarımı yapılıyor.

2018 yılında uygulamaya konulan "Kırsal Bölgelerin Canlandırılması Programı" ile bin yıllık tarım vergisi kaldırıldı. 800 milyondan fazla çiftçi, vergi yükünden kurtuldu. Hükümet, destek akçelerini yüzde 10 artırdı.

Son 4 yılda 100 milyon insan mutlak yoksulluktan kurtarıldı. Bunların yüzde 90'ı kırsal bölgelerde. Son 20 yılda kırsal bölgelerde kişi başına düşen gelirin artışı şehirlerden yüksek.

SORU 2: ÇİN YENİLENEBİLİR ENERJİYE GEÇİŞTE NE DURUMDA?

Çin, "ekolojik uygarlık" stratejisi kapsamında 2060’a kadar karbon nötr olma hedefini ilan etti.

Çin'in yenilenebilir enerji kapasitesi, 2023 itibariyle toplam 1300 GW'ı aştı. 2024’te elektrik enerjisi üretiminin yüzde 44’ü, nihai enerji tüketiminin yüzde 15'i yenilenebilir enerjiden karşılanıyor.

Çin, dünyada yenilenebilir enerji yatırımında açık ara lider. Planlanan rüzgâr ve güneş enerjisi yatırımlarının 3’te 2’sini Çin karşılıyor.

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) 2024 Raporu’na göre 2030'da Çin'in güneş enerjisi üretimi, ABD'nin bugünkü toplam elektrik talebinin üstüne çıkacak.

SORU 3: UYGUR ÖZERK BÖLGESİNİN TÜRKİYE’YE SUNDUĞU FIRSATLAR NELER?

Sinciang Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye için Çin pazarına açılan kapı. Bölge, 2023 yılında yüzde 6,8 büyüdü. İhracat artışında yüzde 48,4 ile ülke şampiyonu oldu. 2024 yılında ithalatın tutarı 14 milyar dolara ulaştı. Satın alma gücü paritesine göre kişi başına düşen gelir 2024 yılında 10 bin dolar.

Sinciang’ın 25 milyonluk nüfusunun yarısı Müslüman. Uygur Özerk Bölgesi ile hem mesafe hem gönül yakınlığı var. Uygur halkında Türk ürünlerine; özellikle de gıda, tekstil, kozmetik, temizlik ürünlerine yüksek talep var. Fakat, Türk ürünlerinin arzı son derece sınırlı.

2023 Eylül ayında Urumçi’de kurduğumuz Çin-Türkiye Ticareti Geliştirme Şirketi, bu fırsatları değerlendirme imkânı sunuyor.

Geçen yılda Türk ürünleri için sergi merkezi oluşturuldu. Dağıtıcılar ve toptan alıcılar ile düzenli bağlantı sağlandı. Şirketimiz Türk firmaları için gümrükten kolay geçiş, pazar araştırması, lojistik destek sağlıyor. Konteynerlerin dolu gidip dolu gelmesi lojistik maliyetlerini düşürüyor.

Türk girişimcilerini, bu fırsatları değerlendirmek ve Türkiye-Çin ilişkilerini geliştirmeye omuz vermek için Urumçi’ye bekliyoruz.

Çin