Dünya Çevre Günü’nde ne yaptık?

Haziran ayı ilk haftası Dünya Çevre Günü. Dünya Çevre Günü bu yıl bayrama denk geldi Türkiye’de. Peki Dünya Çevre Günü’nde ne yaptık? Hiç olmazsa bir günlüğüne plastik torbadan vaz mı geçtik? Hayır! Toplu taşıma araçlarını mı kullandık ya da araba kullanmadığımız bir gün mü oldu? Hayır! Hepimiz atladık arabalarımıza vızır vızır gittik, yollarda trafik sıkışıklığı.

Her konuda da israftan kaçındık mı? Asla! Yediğimiz önümüzde, yemediğimiz arkamızda.

Çöp tenekelerine bir bakın, çöpe atılmış bayatlamış ekmekler, çürümüş meyveler, sebzeler…

DÜNYA YAŞANMAZ HALE GELMEDEN…

Dünya yaşanmaz hale geliyor. Bir dizi acil çevresel zorluklar. Kim başa çıkabilecek? Yoksa sonumuz felaket mi? İklim değişikliği kaynaklı felaketlerden biyolojik çeşitlilik kaybına ve plastik kirliliğine kadar çevre sorunları ile her yerde karşılaşıyoruz. Bu yaz yine kavrulacağız gibi. Üst üste rekor kıran sıcaklıklar. Her yıl bir önceki yılı aratıyor. Dünya genelinde ortalama sıcaklık artıyor ve insanlığı ve dünyamızı değiştirecek.

SAHİLLERDE PLASTİK KİRLİLİĞİ

Günümüzün en can sıkıcı çevre sorunlarından biri şüphesiz plastik kirliliği. En acil çevre sorunlarından biri. Gelecek yıllarda denizlerde balıktan daha fazla plastik olacak. Bu nedenle, deniz kirliliği biyolojik çeşitliliği de tehlikeye atıyor. Her geçen yıl plastik üretimi tonlarca. Kullan at tarzında plastiği çevreye saçıyoruz. Şöyle bir çevreye bak! Yol kenarları plastik torbalardan, su ve meşrubat şişelerinden geçilmiyor. Her gün denizlerden sahillere dalgalarla vuran plastik yığınları. Topla topla bitmez.

Bir rapora göre; her yıl yaklaşık 14 milyon ton plastik okyanuslara karışıyor. Bu durum yaban hayatı yaşam alanlarına ve bu yaşam alanlarında yaşayan hayvanlara zarar veriyor.

Bir de bu işin mikroplastik boyutu var. Üretilen plastiklerin çoğu geri dönüşüme gitmiyor. Plastik toplayan sokak çöpçülerini görünce mutlu oluyorum, plastikler geri dönüşüme gidecek diye! Plastiğin çoğunun geri dönüşüme gitmemesi hayatımızın en büyük çevre sorunlarından birini yaratıyor.

Bu konuları daha da dikkat çekmek için uyarı levhaları asılıyor. Mesela; plastiğin parçalanmasının 400 yıl sürdüğünü nasıl anlatabiliriz. İnsanların çoğu gününü gün ediyor. Bu gidişle plastik kirliliğinin uzun vadede çevre üzerinde geri döndürülemez etkilerinin ne olacağını söylemek mümkün değil. Bu nedenle Birleşmiş Milletler öncülüğünde bu sorunu ele almak için 2022 yılında plastik kirliliğini azaltmayı amaçlayan yasal olarak bağlayıcı bir uluslararası anlaşma oluşturmak için bir süreç başlattı.

Bu süreçten çıkan sonuçlardan; yalnızca atık yönetimini değil aynı zamanda plastiklerin üretimi ve tasarımını da ele alacak bir anlaşma çerçevesini sonuçlandırmayı amaçlıyordu. Ancak görüşmeler anlaşma sağlanamadan 2024 yılında sona erdi. Gelecek yıllarda devam kararı alındı.

BAŞKA ÇEVRE SORUNLARI

Ormanların yok edilmesi hemen göze batanlardan. Türkiye’nin dağları delik deşik. Ormanları kesiliyor. Altın madenciliğinin çevreye etkileri hep kamu oyunun gündeminde. Dünyada her saat başı 300 futbol sahası büyüklüğünde orman kesildiği bildiriliyor. Karamsar bir tablo ama ‘2030 yılına gelindiğinde gezegenin ormanlarının sadece %10'u kalmış olabilir’ şeklinde beyanda bulunanlar var. Bu gidişle ormansızlaşma durdurulmazsa bir asırdan kısa bir sürede hepsi yok olabilir.

Türkiye’de 2B denilen uygulama bunun bir örneği sayılabilir. Tarım, en büyük çevresel sorunlardan biri olan ormansızlaşmanın önde gelen nedenidir. Hayvancılık yapmak veya otel yapmak/konut alanı açmak ve aromatik ürünler gibi satılan diğer mahsulleri ekmek için arazi temizlenir, orman yok edilir.

Karbon tutmanın yanı sıra ormanlar, ağaç kökleri toprağı bağlayıp toprağın aşınmasını önlediği için toprak, erozyonunu önlemeye yardımcı olur ve bu da heyelanların önüne geçer.

Bunun aksi ise; Erozyon! Gelsin çöller ve acayip havalar! Peki insanoğlu bu duruma nasıl tepki vermeli? Mesela; Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı kara kaynaklı plastik kirliliğini azaltırken aynı zamanda halkı atık yönetimi uygulamaları konusunda eğiten bütünleşik bir girişimde bulunulmalı ve projeler geliştirilmeli ve desteklemelidir.