Üniversitelerde fark edilmeyi bekleyen ata kültürü: Denizcilik-I

Geçen haftalarda, NATO çağına ait ABD veya Alman denizcilik teknolojilerinin “Türk Müze Gemileri” olarak İstanbul, İzmir, Çanakkale ve Kocaeli’de sergilendiklerine dikkat çekmiş; ve bunun yerine, tarihimize damgasını vurmuş olan “Göke” gibi, “Uzunçarşı” gibi, “Mahmudiye” gibi sapına kadar Türk denizcilik teknolojisinin ürünü olan ahşap savaş gemilerinin aslına uygun/yakın olarak yeniden inşa edilmelerini; hem denizcilik eğitimi için kullanılmalarını hem de müze gemi olarak ziyarete açılmalarını önermiştim. Yazdıklarım ile “denizci kültürün yaygınlaştırılması”na fikren katkı sağlamayı hedefliyorum.

“Denizci kültür”e katkı için üniversitelere, özellikle de devlet üniversitelerine büyük iş düşmektedir. Bu hafta, devlet üniversitelerinin “denizci kültürün yaygınlaştırılması” için yaptıklarını masaya yatıralım. Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarındaki büyükşehirlerde eğitim veren devlet üniversitelerinin en kalabalık olanlarından örnekler seçerek bu üniversitelerin internette yayınladıkları dokümanları inceleyelim…

Yüksek öğrenci kapasitesi nedeniyle ilk aklıma gelen üniversite, İstanbul Üniversitesi’dir. 2024-2025 YÖK istatistiklerine göre İstanbul Üniversitesi’nde 618 bin 239 öğrenci okumaktadır. Bu üniversitenin internette yayınladığı dokümana göre, 9 bin 767 öğrencisi, 263 öğrenci kulübünden birine üyedir. İstanbul Üniversitesi’nde; geleceğin ekonomilerini keşfetmeye çalışan “Futurecon Kulübü”; hobi ve eğlence odaklı “Bilim Kurgu ve Fantazya Kulübü”, fayda odaklı “İyilik Üretenler Topluluğu” ve “Genç İyiler Kulübü”; komşu kültürlerle kaynaşmayı amaçlayan “Ukrayna Kültürü Kulübü” gibi enteresan kulüpler var. Fakat, suyu, denizi, denizciliği çağrıştıran tek bir kulüp bile yok. 618 bin 239 öğrencisi olan İstanbul Üniversitesi’nde neden “Mavi Vatan Kulübü” veya benzeri bir kulüp yok?

Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın mühendislik eğitimini de içeren kısa süreli bir kurs olarak başlattığı ilk deniz subayı eğitim yılı olan 1773, hem Deniz Harp Okulu’nun hem de İstanbul Teknik Üniversitesi’nin kuruluş yılı olarak kabul edilir. Anlayacağınız, ilk defa Tersane-i Âmire (İstanbul Tersanesi) bünyesinde hayata gözlerini açan İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ) Türk Denizcilik Tarihi’nde önemli bir yeri vardır. İşte, uzun bir denizcilik geçmişi olan İstanbul Teknik Üniversitesi’nde, 2024-2025 istatistiklerine göre, 36 bin 235 öğrenci okumaktadır. İTÜ Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı’nın internet sayfasına göre İTÜ’de 184 öğrenci kulübü mevcutsa da; 5 bin 485 İTÜ öğrencisi ile yalnızca 27 kulüp faal bir görünüm sunmaktadır. İlk dikkati çeken şey, bin 500 İTÜ öğrencisinin “Gastronomi Kulübü”ne ve 959 İTÜ öğrencisinin “Dijital Pazarlama ve Sosyal Medya Kulübü”ne üye olmak için hücum etmiş olmasıdır. İTÜ’nün internet sayfasına göre, 184 öğrenci kulübünden 157’sinin mevcudu “xxx”, yani “0”dır. Bünyesinde “Denizcilik Fakültesi” ve “Gemi İnşa ve Deniz Bilimleri Fakültesi” de bulunan İTÜ’nün internet sayfasına göre mevcudu “xxx”, yani “0” olan İTÜ öğrenci kulüpleri arasında “Denizcilik Tanıtım Kulübü”, “Denizcilik Araştırmaları Kulübü”, “Denizcilik Teknolojileri Kulübü”, “Gemi Mühendisliği Kulübü”, “Yelken Kulübü”, “Kürek Kulübü”, “Su Kulübü”, “Sualtı Hokeyi Kulübü”, “Sualtı Topluluğu Kulübü” ve “Yelken Kulübü” de vardır. Denizcilik ve gemi inşa eğitimi için kurulmuş olan 252 yaşındaki İTÜ’de “gerçekten de denizci kulüp/topluluklar geri plana mı itildi?” sorusu aklınıza gelebilir. Neyse ki, üniversitenin internet sayfasında yüzeysel olarak varlık gösteren bu “denizci kulüpler”in sosyal medyada ayrı ayrı açılmış sayfalarında 30 ile 4 bin 300 arasında takipçisi mevcuttur.

Demek ki, aktif; ama üniversite tarafından, etkinliklerini ve üye sayılarını yayınlamaya değer bulunmamış. İTÜ’de “denizci kulüp/topluluklar”a üniversite yönetimince yeterince “sahip çıkılıyor mu?” sorusunun cevabını İTÜ’nün internet sayfasından anlamak mümkün değil, ancak sosyal medyada az da olsa bir hareket var.

63 bin 402 öğrenci ile İzmir’de en fazla mevcudu bulunan Dokuz Eylül Üniversitesi, internet sitesinde öğrenci topluluklarının mevcutları yerine, etkinliklerini yayınlamayı tercih etmiş. Dokuz Eylül Üniversitesi’ndeki 153 öğrenci topluluğu arasında denizcilikle ilişkilendirilebilecek 5 topluluk var. Üniversitenin internet sitesine göre: “Sualtı Sporları Öğrenci Topluluğu”nun tek etkinliği 2021 yılına ait; “Yelkencilik Öğrenci Topluluğu”nun son etkinliği 2010’da kalmış; “Deniz, Kutup ve İklim Hukuku Öğrenci Topluluğu”nun etkinlik sayfası aktif bile değil; “Denizcilik Kariyer Topluluğu”nun sayfasında etkinlik mevcut değil; “Denizcilik Öğrenci Topluluğu”nun sayfasındaki toplam 2 etkinliğin yılı belli değil.

60 bin 764 öğrenci ile Antalya’da en fazla mevcudu bulunan Akdeniz Ünversitesi’nin -internet sitesine göre- 121 öğrenci topluluğu bulunmaktadır. Bunlardan “Sualtı Topluluğu”, “Denizcilik Kültürü Topluluğu”, “Sportif Balıkçılık Topluluğu” ve “Su Sporları Topluluğu” adındaki dördü “denizci kültürün yaygınlaştırılmasına hizmet edebilecek türden. Ancak, Akdeniz Üniversitesi, bu öğrenci topluluklarının “kaç üyesi var ve ne tür etkinlikleri var?” sorularının cevabını vermeyen bir internet sitesine sahip.

29 bin 676 öğrencisi ile Trabzon’da en fazla öğrencisi olan Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde -internet sitesine göre- 110 öğrenci kulübüne toplam 11 bin 089 öğrenci üyedir ve bu kulüpler, toplam 509 etkinliğe imza atmışlardır. Bunlardan “Gemi İnşaatı ve Deniz Teknolojileri Kulübü”, 215 üyesi ve 2011’den beri yaptığı yalnızca 3 etkinlik ile; 2024’te kurulmuş olan “Gemi Makineleri İşletme Mühendisliği Kulübü” 99 üyesi ve 6 etkinlik ile; yine 2024’te kurulmuş olan “Gemi Etkinlikleri Kulübü” 56 üyesi ve 6 etkinlik ile dikkat çekmektedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde “deniz” ile ilgili kulüp üyelerinin ve etkinliklerinin toplama göre oranının yüzde 3 seviyesinde kalması, Trabzon’da bile “denizci kültürün yaygınlaştırılması” bakımından alarm zillerinin çaldığını gösterir.

Özetlersek; bu kalabalık üniversitelerimizin internet sayfalarını incelediğinizde, “denizci kültürün yaygınlaştırılması” için büyük bir gayret harcandığı izlenimini edinmek epeyce zor; çok daha fazlasına gereksinim var. 7 milyonu aşkın üniversite öğrencisine “denizci kültürü” aşılamak çok mu zor? Bence, değil… Ayrıntılı önerimi haftaya yine bu köşede okuyor olacaksınız…