Kahvede bir gün

Köylerde meydan kahveleri, kentlerde ise neredeyse her köşe başında çay evleri ve kahve satan mekanlar var.

Memleketimizin her yerinde farklı çay kahve içme usulleri vardır. Mesela Dadaşlar diyarında kıtlama şekersiz çay içilmez. Türkiye’de marka haline gelmiş kahve satıcıları vardır. Hem çayda hem de kahvede kafein vardır. Önerilen günlük kafein sınırı oldukça nettir: çoğu yetişkin için günde 400 miligram. Pek çok insan bu kurala uymuyor. İçtikçe içiyor, gelsin çaylar, gitsin kahveler…

KAHVE VE ÇAY İÇMENİN DE BİR ÖLÇÜSÜ VAR

Geçmiş zamanlardan hatırlıyorum. Dedemler sadece kuşluk vakti kahve içerlerdi. Ya da yemek üstü… Kahve ve çay içmenin de bir ölçüsü var. Bazı insanların bunu bilmiyor ya da görmezden geliyor. Bu nedenle en sevdikleri içeceği daha fazla tüketiyorlar. Bir de bireysel kafein toleransı söz konusu; vücudunuzun kafeini ne kadar hızlı yok ettiği, sağlık koşulları ve gizli kafein kaynakları gibi diğer faktörlerin de rol oynar. Yani özellikle kafein söz konusu olduğunda, tek bir kural herkese uymuyor. Çay ve kahvede bulunan kafein, normalde yorgun hissetmemize neden olan adenozin adlı bir kimyasalı engeller.

AZI KARAR, ÇOĞU ZARARDIR

Sabah sabah içilen Türk kahvesinin bizi o uyanık ve zihin durumunu toplamaya yarayan durumun nedeni kimyasal etkidir. Orta miktarlarda kafein, ruh halinizi, konsantrasyonunuzu ve hatta fiziksel performansınızı iyileştirebilir. Çoğu insan kafein tüketmekten keyif alır ancak aynı zamanda kalp atış hızını, kan basıncını artırabilir ve özellikle daha hassassanız gergin veya kaygılı hissetmenize neden olabilir.

Kafein genellikle içtikten yaklaşık bir saat sonra kanda zirveye ulaşır ve etkileri birkaç saat sürebilir. Ayrıca kafein hafif bağımlılık yapıcıdır, bu yüzden aniden içmeyi bıraktığınızda huysuz hissedebilir veya baş ağrısı, yorgunluk ve konsantrasyon kaybı gibi semptomlar yaşanabilir.

Ancak her şeyde olduğu gibi azı karar, çoğu zarardır. Önemli olan dengeyi bulmak ve kurmaktır. Önerilen kafein limiti tüketimi günde 400 miligram. Yaklaşık üç ila dört fincan normal kahve. Bunun çok fazlası huzursuzluk, uyku sorunu veya kalp çarpıntısı gibi sorunlara yol açabilir.

KAHVEYİ HANGİ SAATTE İÇMELİYİZ?

Kahveyi içme zamanı da önemlidir. Sabah uyandığımızda aslında kafeine ihtiyacımız yoktur.

Vücudumuzdaki kimyasal salgı olan Kortizol seviyeleri uyandıktan sonraki 30 ila 60 dakika içinde doğal olarak yükselir. Bunun üzerine kafein eklerseniz, vücudunuzun kendi uyanma sinyallerini köreltirsiniz ve bu artış azaldığında daha fazla yorgunluk riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Bunun yerine, ilk fincanınız için en ideal zaman, sabah uyandıktan iki saat sonrasıdır. Bu, kortizolün düştüğü ve kafeinin işini müdahalesiz bir şekilde yapabildiği zamandır.

Şunu da bilmekte yarar var. Kafeinin vücudumuzda yarılanma ömrü beş ila altı saattir, etki öğleden sonraya kadar uzanabilir. Küçük bir fincan kahve bile günün yanlış saatinde "çok fazla kafein" demektir. Bir de çok geç içerseniz daha yavaş uykuya dalabilirsiniz, daha az derin uyuyabilirsiniz ve gece boyunca vücudunuzun ve beyninizin sakinleşmesini sağlanmaz. Bir sağa dön, bir sola yatakta…

İDEAL KAFEİN MİKTARI 400 MİLİGRAM

Kahvedeki kafein miktarı çekirdeğe ve pişirme yöntemine göre değişir. En yüksek olanlar arasında filtre kahve. Bir fincan kahvede yaklaşık 100-150 miligram. Tek Espresso kahvede 50-75 miligram. Son zamanlarda sıkça tüketilen enerji içeceklerin de içecek başına yüksek kafein bulunabilir.

Gün boyunca tükettiğiniz diğer şeyler –tatlıdan belirli ilaçlara kadar- farkında olmadan alınan kafein 400 miligramın üzerine çıkabilir. Bunlar Bitter çikolata, kahve aromalı tatlılar ve hatta kafeinsiz kahve ve çayın hepsinde bir miktar kafein bulunur.

KAFEİN FAZLALIĞININ BELİRTİLERİ

Çok fazla kafein sinirlilik, kaygı, hızlı kalp atışı, mide bulantısı, yüksek tansiyon, baş ağrısı veya uyku sorunu olarak ortaya çıkabilir. Birkaç fincan kahve veya enerji içeceğinden sonra huzursuz, sinirli hissediyorsanız veya çarpıntı yaşıyorsanız, bu vücudunuzun size bir uyarısıdır.

Uzun vadede kahve kolesterolünüzü de yükseltebilir, ancak bunun başlıca sorumlusu pişirilmiş kahve gibi filtresiz yöntemlerdir.

Kafeine bağlı olduğunu düşündüğünüz sinirlilik veya diğer can sıkıcı etkiler hissediyorsanız, kademeli olarak kahveyi azaltın ve bol su için. Çoğu zaman, birkaç gün içinde azaltıp susuz kalmamak belirtilerin geçmesine yardımcı olur.