Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Değişiklik Taslağı (3)

Torba yasa taslağında 2005 yılında çıkarılan 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nun 8/K maddesine aşağıdaki fıkraların eklenmesi önerilmektedir.

“Bakanlık; Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere, mülkiyeti kamu kurum ve kuruluşlarına, gerçek ve tüzel kişilere ait olup, hisselilik, mülkiyet ihtilafı, parçalılık, tarımsal faaliyete son verilmesi, göç veya başka bir sebeple üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerini tespit ederek, ekonomiye kazandırılması ve kamu yararına kullanılması için bu arazileri kira geliri arazi maliklerine ait olmak üzere ve arazinin vasfının değiştirilmemesi şartıyla sezonluk olarak rayiç bedelden aşağı olmamak üzere kiraya verir.

Kiralama öncelikli olarak kiraya verilecek arazinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere ya da 5488 sayılı Tarım Kanununun 3’üncü maddesinde belirtilen sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına yapılır. Bakanlık kiralama işlemlerini genel hükümlere göre taşınmaz ticareti yetki belgesine sahip işletme ve sözleşmeli işletmelere de yaptırabilir. Bu maddeye göre kiralanan araziler Çiftçi Kayıt Sistemine kaydedilir ve kiracılar bu arazilerle ilgili tarımsal desteklerden yararlandırılır. Kiralanacak arazilerin rayiç kira bedelleri ve kiralayanların yetiştirebilecekleri ürün veya ürün grupları Bakanlık il veya ilçe müdürlükleri tarafından mahallinde veya elektronik ortamda ilan edilir. Öncelikli gruplardan birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene kiralanır. Öncelikli gruplardan istekli çıkmaması halinde diğer isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralanır. Arazi maliklerine veya hak sahiplerine ulaşılamaması halinde kira bedelleri araziye özgülenerek bir kamu bankası nezdinde açılacak vadeli hesaba yatırılarak nemalandırılır. Mülkiyeti ihtilaflı arazilerde ihtilafın giderilmesi halinde biriken kira geliri ve-/ ferileri hak sahiplerine dağıtılır. Kiralanacak arazilerin; sınıfı, parsel büyüklüğü, verimliliği gibi hususlar dikkate alınarak tespit edilmesi, kiralama usul ve esasları, kira bedellerinin ve sürelerinin belirlenmesi ile kiralamaya ve kira gelirlerinin hak sahiplerine dağıtımı ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”

OLUMLU GÖZÜKEN YAKLAŞIMLAR

İki yıl üst üste işlenmeyen arazilerin ekonomiye kazandırılması

Arazi sahibine kira geliri sağlaması

Rayiç bedel üzerinden kiralanması

Kiralamada yerel üreticilere öncelik verilmesi

Arazi niteliğinin değiştirilememesi şeklinde sıralanabilir.

OLUMSUZ KARŞILANAN YAKLAŞIMLAR

Araziyi iki yıl üst üste işleyememiş olmanın geçerli bir nedeni olabilir.

Kiralanan arazide yetiştirilecek ürün ve ürün gruplarının tarım örgütü tarafından belirlenmesi caydırıcı etki yapar.

Kiralamada öncelik verilecek sivil toplum örgütleri Tarım Kanunu'nda: “Tarımsal alanda faaliyet gösteren kooperatif, birlik, dernek ve vakıflar ile gönüllü kuruluşlar” olarak tanımlanmıştır. Bu tanım çok geniş olup kötüye kullanıma elverişlidir.

Kiralamada hangi meslek odalarına öncelik verileceği yasada veya yönetmelikte belirtilmedir.

Kiracı olabilecek “Taşınmaz ticareti yetki belgesine sahip işletme” ifadesinin Türkçesi “Emlakçı”dır. Emlakçılar tarımsal üretimden ne anlar? Yoksa ciğer kediye mi teslim edilecek?

“Sözleşmeli şirketler” ifadesinin resmi bir tanımı bulunamamıştır.

Kiralamanın bir sezon için yapılması sakıncalıdır. İleriyi göremeyen bir kiracı arazi ve tesislerin bakımını yapmaktan kaçınacaktır.

UYGULAMA ZORLUKLARI

Arazilerin durumunu bilen yerel üreticiler, rayiç bedel üzerinden kira ödemeye razı olursa zaten işe yarar arazileri kiralayıp işletirler. Kooperatifler çoğunlukla kendi faaliyet alanlarındaki işleri bile yapacak durumda değildir. Dernek, vakıf gibi oluşumlar da ülke genelinde çözüm sağlayamazlar. Bu yaklaşım daha çok şirketlere hizmet edecektir.

Tarım il ve ilçe müdürlüklerinin mevcut haliyle bu işi planlayıp yürütmesi çok zordur. Bu yasa taslağının Anayasa'da tanımlanan kişi hak ve özgürlükleriyle bağdaşma durumu iyice irdelenmelidir.

Arazide ve üzerindeki yapılarda veya bitki varlığında meydana gelecek zararların saptanması ve tazmin şekli belirgin değildir. Kiralayacak kişi ve kuruluşun bu işi yapmaya uygun niteliğe sahip olup olmadığı incelenmelidir. Bağ- bahçe ve küçük parsellerin nasıl değerlendirileceği düşünülmelidir. Rayiç bedelin saptanma şekli de önemlidir. Tarımda çalışacak işgücü azaldığı ve yaşlandığı için başarı kısıtlı olacaktır.

(Devam edecek)

Tarım Kanunu değişiklik taslağı (2)Gündem

Tarım Kanunu Değişiklik Taslağı (1)Gündem