VİYANA’DA TÜTEN DUMAN TARTIŞMASI: Sigara içme saatini mahkeme belirledi

Kız arkadaşıyla oğlum uzun yıllar ev aradı. Viyana için çok büyük kabul edilecek üç oda bir salondan oluşan dairelerinden uzaklaşmak istediler. Sürekli uygun bir yer aradılar. İki kişi için büyük ve lüks sayılabilecek evden ayrılmak istemelerinin sebebi sigaraydı.
Altlarında ikamet eden karı koca, bir çocuk ve köpekten oluşan Avusturyalı aile gürültülü ve çok sigara içiyorlar, diyorlardı. Aşağıda komşularının içtikleri sigaranın dumanı havalandırma aracılığıyla bizimkilerin evine doluyordu. Bu durum da sigara içmeyen oğlum ve kız arkadaşını rahatsız ediyor, gürültüden dolayı da öğrenimlerine dikkatlerini veremiyorlardı. Bir iki aydır yeni bir eve taşındılar da bu sorundan kurtuldular.

SİGARA YASAKLARI GENİŞLİYOR

Sadece Avusturya’da değil, Avrupa’nın pek çok yerinde sigara yasakları giderek genişliyor. Barlar, restoranlar, toplu taşıma alanları derken tiryakiler artık çoğu zaman sokak köşelerine sığınarak sigara içiyorlar. Kışın dondurucu soğuğunda sigarayı tutan eller titrerken bağımlılık görüntüsü neredeyse bir ritüele dönüşmüş durumda. Oysa yıllarca özellikle Amerikan sinema dünyası sigarayı bir zarafet göstergesi gibi sundu: bir elde kadeh, diğerinde sigara; ağır çekimde yükselen duman… O tür filmler hâlâ televizyonlarda gösterilmekte. İzlenen filmlerde şık hanım ve beyler bütün bir zarafetleriyle evlerinde sigara içmekte. Bu tür filmlerin sigaraya başlamaya ne kadar teşvik ettiğini her tiryaki kendinde değerlendirebilir. 21. yüzyılda sigaraya ait toplumsal yaşam çok hızlı ve iyiye doğru yol aldı. Günümüzde ise gerçek hayatın dumanı çok daha sert ve çok daha belirgin olmaya başladı.

SİGARA KULLANIMI MAHKEMELİK OLDU

Hâlen Amerikan filmlerinin etkisinde olanlar olduğu gibi, oğlum ve kız arkadaşı gibi sigaradan rahatsız olanlar da çoğalmakta. Onlardan biri olan Viyanalı bir aile, komşularıyla sorunu çözemeyince mahkemeye başvurur. Mahkeme biraz uzun sürse de ilginç bir karar verir. Sigara içen aileye dairelerinin terasında sadece belli saatlerde sigara içebileceklerine dair karar verir.
Bu karara göre, Viyana’nın Floridsdorf mahallesinde ikamet eden sigara tiryakisi artık canı istediği saatte sigara içemeyecek. Mevsim ve aylara göre hangi saatlerde terasa çıkıp sigara içileceğini mahkeme karara bağlar.
Mahkemenin vermiş olduğu karara göre dava edilen kişi, kendi terasında nisan ile ekim aylarında saat 06.00–08.00, 10.00–12.00, 15.00–18.00 ve 20.00–22.00; kasım ayından nisan ayları arasında ise 08.00–09.00, 13.00–14.00, 19.00–20.00 saatleri arasında sigara içebilecektir. Bu saatlerin dışında sigara içmesi kesinlikle yasaktır. Komşusunun şikâyeti üzerine mahkemenin, kendi terasında sigara içebilmesine hangi aralıklarda izin vereceğini belirlemesinin dışında, davayı kaybeden tiryaki bir de yaklaşık 13.000 avro avukat ve mahkeme masrafını ödemesine karar verir.
Sigara tiryakisi, yeni taşındığı binada ilk defa teraslı bir daireye sahip olmanın mutluluğuyla sigara içer. Komşu kadın sigara dumanından ve tiryakinin evinden çıkan gürültüden rahatsız olduğunu iletir. Başarılı olmayınca da mahkeme yolunu seçer ve konuyla ilgili dava açar. Dava da yukarıda yazıldığı biçimiyle sigara tiryakisinin aleyhinde sonuçlanır.

TİRYAKİ KARARI HAKSIZ BULDU

Mahkeme kararını haksız bulan ve anlamadığını belirten tiryaki, “Kendi terasımda istediğim zaman oturup sigara içebilmeliyim.” diyerek tepki gösterdiği basına yansır. Tiryaki “Şimdi bir de ne zaman pencere açacağımı bile dikte ediyorlar.” diye sitem eder. İsimden yola çıkarak, mahkeme aleyhinde sonuçlanan doğma büyüme Avusturyalı olmayan tiryaki, “Bütün site dışarıda sigara içiyor ama biz saatli içmek zorundayız.” derken kararı da haksız bulduğunu ifade eder. Bu cümlede sigara tiryakisi “biz” derken de bir ayrımcılığa dikkat çekmektedir. “Biz kendi terasımızda sigara içemezken onlar istedikleri yerde sigaranın keyfini çıkarmaktadırlar” ifadesi “biz ve onları” işaret etmektedir. Yani göçmen ve Avusturyalı.

KOMŞULUK İLİŞKİLERİ NEREYE VARACAK

Mahkemenin vermiş olduğu bu karar Viyana’da yeni bir sorunu gündeme taşıyacak, “sigara içerdin, içmezdin” diyerek komşuluk ilişkilerindeki tartışmaları tetikleyecektir. Viyana’daki karar yalnızca iki komşu arasındaki anlaşmazlığı çözmedi; aynı zamanda yeni bir toplumsal sorunun da habercisi oldu. Çünkü artık mesele sadece “içtin–içmedin” meselesi olmayacaktır. Komşular birbirleriyle ne kadar yaklaşabilecekler ve nerede duracaklardır? Bunların dışında modern şehir yaşamının en zor sorularından biri yeniden karşımızda olacaktır: Birinin özgürlüğü, diğerinin nefesini mi kesecektir? Emsal teşkil edebilecek bu mahkeme kararı haklı–haksız tartışmalarını beraberinde getirirken, komşuluk ilişkileri nereye varacak göreceğiz.