Yüzde 1,6 dünyadaki kişisel servetin yüzde 48,1'ine sahip

Her yıl, İsviçre bankası Credit Suisse için çalışan ekonomistler tarafından derlenen yıllık verileri kullanarak küresel servet eşitsizliği üzerine bir yazı yazıyorum. Ancak Credit Suisse artık yok, skandal ve 2023 bankacılık krizi tarafından süpürüldü. Diğer büyük İsviçre bankası UBS, CS'nin varlıklarını devraldı ve şimdi kendi yıllık Küresel Servet Raporu’nu üretiyor. CS'ninkiler kadar net ve kullanışlı değil ancak yine de aşağıdaki gibi bir küresel servet piramidi çıkarıyor.

Servet piramidi, sadece 60 milyon yetişkinin ya da dünyadaki tüm yetişkinlerin yüzde 1,6'sının 226 trilyon dolarlık net kişisel servete ya da tüm dünyadaki kişisel servetin yüzde 48,1'ine sahip olduğunu göstermektedir. Diğer uçta ise 1,57 milyar yetişkin (dünyadaki yetişkinlerin yaklaşık yüzde 41'i) sadece 2,7 trilyon dolara ya da tüm dünyadaki kişisel servetin sadece yüzde 0,6'sına sahiptir! Bu sonuç, dünya nüfusunun yüzde 50'sinin (sadece yetişkinlerin değil) toplam kişisel servetin sadece yüzde 0,9'una sahip olduğunu ortaya koyan Dünya Eşitsizlik Laboratuvarı'nın tahminiyle yakından örtüşmektedir.

1995’TE DE AYNIYDI

Dünya nüfusunun en tepesindeki yüzde 1'lik kesim, tüm kişisel servetin yaklaşık yüzde 42'sine sahiptir ve bu oran 1995'te de aynıydı.

Gerçekten de UBS piramidindeki servet sahiplerinin orta basamaklarını da eklersek, 3,1 milyar yetişkinin (veya tüm yetişkinlerin yüzde 82'sinin) 61 trilyon dolarlık kişisel servete veya toplam küresel kişisel servetin sadece yüzde 12,7’sine sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Diğer yüzde 87,3'lük kısım ise sadece 680 milyon yetişkine ya da dünyadaki toplam yetişkin sayısının (3,8 milyar) sadece yüzde 18,2'sine ait. Piramidin en tepesinde, dünyada 2.891 dolar milyarderi bulunmaktadır ve sadece 31 yetişkinin her biri 50 milyar doların üzerinde bir servete sahiptir.

BÖLGELERE GÖRE DEĞİŞİM

2024 yılında kişisel servet en çok Doğu Avrupa (düşük bir seviyeden) ve Kuzey Amerika'da artarken, Latin Amerika, Batı Avrupa ve Okyanusya'da (Avustralya vb.) düşmüştür. İngiltere'deki ortalama hane halkı serveti 2024 yılında yüzde 3,6 oranında düşerek büyük ekonomiler arasında ikinci en büyük düşüşü yaşamıştır.

Kuzey Amerika'daki artış büyük ölçüde çok zenginlerin hisse senedi ve tahvillerinin değerindeki artıştan kaynaklanmıştır. Küresel olarak toplam finansal servet yüzde 6,2 oranında artarken, finansal olmayan servet (emlak) sadece yüzde 1,7 oranında artmıştır. Kuzey Amerika'da yetişkin başına düşen ortalama kişisel servet Çin'dekinden yaklaşık altı kat, Doğu Avrupa'dakinden 12 kat ve Latin Amerika'dakinden yaklaşık 20 kat daha yüksektir.

EŞİTSİZLİK ARTTI

UBS raporuna göre, 21. yüzyılın başından bu yana küresel çapta kişisel servetin aşırı eşitsizliği (çok az da olsa) kötüleşmiştir. Apartheid sonrası Güney Afrika, eşitsizlik için gini katsayısı ile ölçülen servet eşitsizliğinde dünya liginin zirvesinde yer almaya devam ederken, onu her zaman olduğu gibi Brezilya takip ediyor. Ve bu gini oranı 2008'den bu yana yaşanan Uzun Depresyon sırasında önemli ölçüde kötüleşmiştir. Gelişmiş kapitalist ekonomiler arasında İsveç, sosyal demokrat İskandinavya'yı övenleri şaşırtabilecek bir şekilde, kişisel servetin en eşitsiz dağılımına sahip ülkedir. ABD de İsveç kadar eşitsizdir.

Bunların zenginlik ölçütleri olduğunu, yani küresel olarak her bir yetişkinin borçtan arındırılmış olarak nelere sahip olduğunu hatırlayın. Piramit kişisel gelir eşitsizliğinin bir ölçüsü değildir. Ancak daha önceki analizlerde servet ve gelirin yakından ilişkili olduğunu bulmuştum. Servet ve gelir arasında yaklaşık 0.38'lik pozitif bir korelasyon vardır; başka bir deyişle, bir ekonomide kişisel servet eşitsizliği ne kadar yüksekse, gelir eşitsizliğinin de o kadar yüksek olması muhtemeldir.

SERMAYENİN BİRİKMESİ

Gabriel Zucman ve Saez gibi eşitsizlik analistleri, "artan oranlı gelir vergisi tüm adaletsizliklerimizi çözemez" derken Marx'ın görüşünü yinelemektedir. Ancak tarih bir yol göstericiyse, ülkeyi doğru yönde harekete geçirmeye yardımcı olabilir. Demokrasi ya da plütokrasi: En yüksek vergi oranları temelde bununla ilgilidir." Ancak bunu söyledikten sonra, yüksek ve artan eşitsizliğin nedeni sermaye birikimi sürecinin kendisinde bulunabilir.

Öncelikle gelirlerin artan oranlı vergilendirilmemesi ya da servet vergisinin olmaması ya da vergi cennetleriyle başa çıkmak için müdahale edilmemesi değildir. Bu tür politika önlemleri kesinlikle eşitsizliğin azaltılmasına yardımcı olacak ve çok ihtiyaç duyulan devlet gelirini sağlayacaktır. Ancak sermayeden elde edilen vergi öncesi gelir (kar, kira ve faiz) emekten elde edilen gelir (ücretler) pahasına artmaya devam ederse, o zaman eşitsizliğin artması için yerleşik bir eğilim vardır. Ve eğer sermaye birikmeye devam ederse, o zaman sermayenin büyük kısmına sahip olanlar, sermayesi olmayanlara kıyasla daha da zenginleşecektir. Artan küresel eşitsizlik, sadece vergilendirme yoluyla servetin veya gelirin yeniden dağıtılmasıyla tersine çevrilemeyecektir. Üretim araçlarının ve kaynakların mülkiyetinin ve kontrolünün küresel olarak tamamen yeniden yapılandırılmasını gerektirecektir.