Çevre dostu tarımsal uygulamalar

Sularda nitrat kirliliğini önlemek için yapılacak işlemler; yönetmeliğin Çevre Dostu Tarımsal Uygulamalar başlığını taşıyan ekinde belirtilmiştir (Bkz.1). Bu yayında; “Arazi Yönetimi”, “Gübreleme”, “Sulama”, “Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı”, “Ötrofikasyon” konusunda bilgi verildikten sonra çiftçiler tarafından tutulacak kayıtlar ve uygulanması zorunlu olan önlemler sıralanmıştır.

ZORUNLU KURALLAR

- Uygun olmayan dönemlerde toprağa gübre atılmaması

- Eğimli arazilerde uygun yöntemle gübreleme yapılması

- Suya doymuş, sele maruz kalmış, donmuş ve karla kaplı arazilerde uygulama

- Su yatağı ve kaynaklarına yakın topraklarda gübreleme

- Hayvansal gübre depolarının kapasitesinin belirlenmesi ve yapımı

- Kimyasal ve hayvansal gübrelerin uygulama miktarları ve dağıtımı

- Arazi kullanım planlarının yapılması ve ekim nöbetlemesi

- Yağışlı dönemlerde toprak yüzeyinde örtü bitkileri bulundurulması

- İşletme düzeyinde gübreleme planlarının yapılarak kullanılan gübrelerin kaydının tutulması

- Yüzey akış nedeniyle meydana gelebilecek su kirliliği ve suyun bitki kök bölgesinin altına inmesini önlemek için uygun sulama sistemlerinin kullanılması şekilde sıralanmaktadır. (Bkz.2)

GÜBRELEMEDE ALTIN KURALLAR

Hayvan gübresi veya kimyasal gübreler, toprak yüzeyi bitki örtüsünden yoksun iken ya da bitkiler henüz toprak yüzeyini örtecek kadar büyümeden uygulandığında, nitrat, toprağın derinliklerine sızar ve yer altı sularına karışır.

- Ekim dönemi dışında toprak çıplak ve bitki örtüsünden yoksun ise

- Hava koşulları uygun değilse (örneğin kuvvetli yağış bekleniyorsa)

- Toprağın yüzeyi sıkışmış, kurumuş, çatlamış veya ıslak ise

Bitkilerin besin maddelerini alamayacağı kadar kuru koşullarda gübre uygulanmamalıdır.

Hayvansal ve kimyasal gübreler anıza veya çıplak toprağa uygulanırsa, hemen toprağa karıştırılmalıdır.

Hayvan gübresi ile verilen saf azot miktarı dekar başına 17 kg’dan fazla olmamalıdır. Bir büyükbaş hayvan birimi (1kültür ineği) yılda 70 kilogram saf azota eşdeğer gübre üretmektedir. Bunun kullanımı için 4,2 dekar arazi olması gerekir ama işletmelerde bu kadar yoktur. Çiftlik gübreleri sıvı sızdırmayan depolarda toplanmalı, yağmura ve güneşe maruz kalmamalıdır. Depo kapasitesinin nasıl hesaplanacağı yönetmeliğin ekinde gösterilmiş olup örnek depo planı bile vardır.

TOPRAK AŞINMASI VE SULAMA

Eğimi yüzde 12’den fazla olan araziler, mera veya orman bitkileri yetiştirmeye uygundur. Fındık ve çay özel ürünler olup Karadeniz kıyı kesiminden 80 km içeriye ve denizden 1300 metre yükseğe kadar fındık yetiştirilebilmektedir. Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde 600 metre yüksekliğe kadar olan sarp arazilerde bile zeytin ve incir yetiştirmek mümkündür.

Eğimli ve erozyon tehlikesinin olduğu yerlerde otlaklar sürülmemeli, eğer gerekli ise ilkbaharda sürüp azot ihtiyacı yüksek bitkiler ekilmelidir.

Sık ve az sulama, seyrek ve fazla sulamadan iyidir. Su tasarrufu ve toprak aşınmasını önlemek açısından basınçlı sulama yöntemlerinin kullanımı önerilmektedir.

BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİ

Bitki ve hayvan hastalık ve zararlıları ile savaşımın fiziksel, kültürel, biyolojik, biyoteknik ve kimyasal yöntemleri vardır. İlaçlı mücadele hastalık ve zararlıları baskılamak için başvurulacak son çaredir. Bu yöntemlerin birkaçı bir arada kullanıldığı zaman bütünleşik (entegre) mücadele söz konusu olur.

ŞAKA DEĞİL

Tarım ve Orman Bakanı Sayın İbrahim Yumaklı basın toplantısında tarım ilaçlarının reçete ile satılacağı müjdesini verdi (!) Sayın Bakan çok konuşmaktan yorgun düştüğü için dili sürçtü diye düşündüm. Çünkü 4 Kasım 2008 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan yönetmelik gereği 2009 yılından beri tam 17 yıldır tarım ilaçları reçete ile satılmaktadır.

Tarım Orman Bakanlığının resmi sitesinde bu konuda yazılanlar şöyle:

“ZİRAİ İLAÇLAR ZİRAAT MÜHENDİSİNİN REÇETESİYLE ALINABİLECEK”

“Yumaklı, B-Reçete olarak bilinen “Bitki Reçetesi” sistemiyle artık zirai ilaçlar ve bitki koruma ilaçlarının, beşerî ilaçlar gibi bir ziraat mühendisinin reçetesiyle alınabileceğini bildirdi.

Hiç kimsenin, istediği ilacı, istediği zaman almasının mümkün olmayacağını vurgulayan Yumaklı, uygulamayı önümüzdeki yıl bütün Türkiye’de hayata geçireceklerini aktardı. Böylece ürün üretiminde zirai ilaç kullanımını kontrol altına alacaklarının altını çizen Bakan Yumaklı, özellikle pestisit kalıntısı konusundaki mücadelede önemli bir aşamayı geçmiş olacaklarını kaydetti.” (Bkz.3).

Tam bir liyakatsizlik örneği.

(1) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/10/20251012-4-1.pdf

(2) a.g.e. s.47

(3)https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/6859/Bakan-Yumakli-Sokak-Lezzetleri-Satisi-Yapilan-Yerleri-Mercek-Altina-Aldik erişim t. 21.11.2025