Zeytincilik Kanunu (2)

26 Ocak 1939 tarihinde kabul edilen 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun’un kapsamı, 9 Temmuz 1956 tarih ve 6777 Sayılı Kanun’la sakız ve nevileriyle, antepfıstığı ve harnuplukları (keçi boynuzu) da içerecek şekilde genişletilmiştir. 3669, 4086, 5728 sayılı kanunlarla zeytinlik alanların genişletilmesi ve korunmasıyla ilgili olumlu düzenlemeler yapılmıştır.

2 Kasım 2002’de tek başına iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmetleri, 2003 yılından başlayarak zeytinlik alanların imara, sanayiye, turizme ve madenciliğe açılması için tam 10 kez girişimlerde bulundu. Kamuoyu baskısı, milletvekillerinin sağduyulu hareket etmesi ve yargı kararlarıyla bunların hepsi akim kalmıştır. (Bkz.1)

Bu girişimler yasa ve yönetmelik değişiklikleri şeklinde olmuştur. Önceleri değişiklik önerileri Bakanlar Kurulu kararıyla yapılmaktaydı. Hükûmetteki 15-20 bakanın hepsinin imzalaması gereken bu kararnamelerin akıl süzgecinden geçmesi mümkündü. Anayasa değişikliği sonrasında sadece Cumhurbaşkanı imzasıyla kararname yayınlanabilir hale geldi.

Bakanlar, milletvekili olmadığı için siyasi bir sorumluluk ve seçilme endişesi taşımıyorlar. Üstlenmiş olduğu bakanlıkla ilgili eğitim görmüş olmaları da gerekmiyor. Hükûmet programı, güven oylaması ve gensoru mekanizmaları da yok. Artık hükûmetler TBMM’nin denetiminde değil. Bakanlar bir siyasi programı yürütmek üzere ortak çalışma yapmıyorlar. Sağlık ve turizm gibi alanlarda özel sektörde başarılı olmuş kişilerin bakan olması dikkate değer. Bu gibi şahısların kişisel çıkarları ile görev gereği üstlendikleri sorumlulukların çelişme olasılığı vardır.

TORBA YASA

Birbiriyle ilintisi olmayan konulara ilişkin yasal değişikliklerin bir yasa teklifi halinde sunulması torba yasa olarak adlandırılmaktadır. Örneğin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nde 11. Madde olarak 3213 Sayılı Maden Kanunu’na harita ve listelerle birlikte aşağıdaki madde eklenecektir:

“GEÇİCİ MADDE 45- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ruhsat sahibi veya rödovansçı olan gerçek veya tüzel kişiler tarafından ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan bu Kanuna ekli Harita ve Koordinat Listesi sınırları içinde alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda, madencilik faaliyeti yürütülecek kısımdaki zeytin ağaçlarının maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir.

Zeytin ağaçlarının taşınmasından kaynaklanan tüm masraf ve taleplerden madencilik faaliyeti yürütmesi yönünde lehine karar verilen kişi sorumludur. Zeytin ağaçlarının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise ilgili sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilmesi için, iznin öncesinde aralarında biyolog ve ziraat mühendisinin de bulunduğu uzman kişilerden alınan görüşler doğrultusunda Bakanlıkça belirlenecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek alan ile eşdeğer büyüklükte izin verilecek maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik verilmek suretiyle zeytin sahası tesis edilmesi zorunludur.

Bu fıkra kapsamında zeytinlik olarak kayıtlı alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlarda madencilik faaliyeti yürütülen her yıl için, bu sahaların rehabilitasyon çalışmalarını temin etmek üzere ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca tahsilat yapılır. Bu sahalar madencilik faaliyetlerinin öncesinde sahada bulunan zeytin ağacı sayısı ile aynı sayıda zeytin ağacı dikilerek rehabilite edilir.

Zeytin ağaçlarının taşınması ile zeytin sahası tesis edilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. Bu madde kapsamında, yeni tesis edilecek zeytin bahçeleri ile taşınacak zeytin ağaçları için Hazine taşınmazlarına ihtiyaç duyulması halinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca uygun görülenler, zeytinliği kamulaştırılan taşınmaz maliklerinden talep edenlere rayiç bedel üzerinden on yıl süreyle doğrudan kiraya verilebilir.” (Bkz.2) n Devam edeceğiz...

Kaynaklar:

(1) https://www.tarimdunyasi.net/2025/ 06/17/yargi-kararlarina-ragmen-zeytin-katliamindan-vazgecilmiyor/

2) https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D28/Y3/T2/WebOnergeMetni/ffbdd768-1ca1-4682-bf20-a42fd3cd17e2.pdf