Zeytincilik Kanunu (4)

TBMM Enerji Komisyonu’nda CHP Grubu adına Muğla Milletvekili Cumhur Uzun tarafından yapılan konuşmanın özeti:

Teklifin 11'inci maddesiyle zeytinlik alanlardaki maden üretimiyle ilgili sıkışık durumun aşılması hedeflenmektedir. Ben Muğla Milletvekiliyim ve koordinatlandırılan çerçeve, benim kendi kök ailemin bulunduğu yer olan Yatağan ilçesi. Termik santrallerin yapıldığı günden bugüne kadar, yaşamım orada devam ettiği için durumu bilen bir arkadaşınızım.

1980 yılında Yatağan Termik Santralı, 83 yılında Yeniköy, 85 yılında Kemerköy Termik Santralı yapıldı. Yirmi beş yıllık ekonomik ömür esas alınarak çizilen bir harita içinde santrallara taşınacak kömürlerin hazırlanma planı yapıldı. 2005 yılında 2 yıllık ekonomik ömürlerini tamamlayan santralları, bir 10 yıl daha idare edebilecek kömür rezervi tespit edildi ve santrallerde revizyona gidildi.

Bu santrallar çalışsın diye Yatağan'da adı Eskihisar olan antik bir köy tamamen kaldırıldı.

SANTRALİN ÖMRÜ 10 YIL UZATILDI

Dar bir bölgede yeni bir yerleşim yeri oluşturularak hemşehrilerimizin bir kısmı iskân edildi, bir kısmı da Gökçeada'ya gittiler. Eskihisar, antik Stratonikeia kentinin bulunduğu yerdir.

Daha sonra, Yatağan Termik Santrali’ni beslemek için hemen yanı başında bulunan, bu revize edilmiş kısmın da belki biraz etkisiyle Yeşilbağcılar beldesi tamamen kaldırıldı, altından kömür alındı, santralın ömrü 10 yıl daha uzatıldı.

2015'te ekonomik ömürlerini tamamlamış olan bu santrallerin özelleştirilmesi gündeme geldi. Yatağan Bereket Enerji’ye ihale edildi, zaman zaman isim değişiklikleri oldu şimdi Aydem Holding. Yeniköy ve Kemerköy ise İçtaş-Limak Ortaklığı tarafından alındı. Ayrıca bir bedel kararlaştırılmadan kömür işletmeleri santralın mütemmim cüzü olarak kendilerine verildi.

Yeşilbağcılar sahasında kömür bitince Yatağan'ın ova kısmına Turgut'a geldi ve iyice sıkıştı. Artık oradaki başka yerleşim alanlarının ortadan kaldırılması noktasında bir sıkıntıya büründü. Öte yandan da bu sınırların öbür yanında da zeytin ağaçlarının ve zeytinliklerin bulunduğu sınırlara gelindi. Hakeza, Kemerköy ve Yeniköy'de yine kömür ihtiyacı nedeniyle önce Akbelen'den gelen dostlarımızın da yakından bildiği ormanlık alan tahsisi yapıldı. Ormanlık alan tahsisinde çıkan rezerv kullanıldı, kullanılmaya devam ediyor. Ancak o bölgede de sıkışıklık meydana geldi ve özel zeytinlik alanlar nedeniyle maden ve kömürcülüğe artık devam edebilme olanağı kalmadığı için kömür ihtiyacı had safhada.

Biz temiz enerjiye geçmek zorunda olan bir ülkeyiz, buna erişmek için çaba sarf ediyoruz. Ömrü bitmiş termik santralların bundan sonra kalan minnacık ömürleri için, zorlayarak oralarda yaşayan yurttaşlarımızı huzursuz eden, ata topraklarını terk etmesine sebep olacak ve geçim kaynaklarının elinden alınmasıyla sonuçlanacak bir yasal düzenleme yapılmak isteniyor.

SOSYOLOJİK GERÇEKLER ÖNÜMÜZDE DURUYOR

Bu yasa 2022 yılında Meclisimize getirilmişti. Doğan tepkiler ve sosyolojik gerçekler önümüze konulduğundan yasallaştırmaktan vazgeçildi. 2023 yılında Maden Kanununa dayanan yönetmelik değişikliğiyle aynı sonuca varabilir miyiz diye bir çaba sarf edildi. Yönetmelik Danıştay 8'inci Dairesi tarafından 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Hakkındaki Kanun'un 20'nci maddesiyle sağlanan korumanın bir alt normla aşılamayacağı gerekçesiyle yönetmelik iptal edildi. O günün sosyolojik gerçekleri hâlâ önümüzde duruyor.

Bu zeytinlerin taşınacağı, uygun yerlere aktarılacağı ifade edildi. Biz bunu yaptık, biz Eskihisar'dan kalkan zeytinleri taşıdık, aralarında 300 yıllık ağaçlar da vardı. Taşınan zeytinler ancak on beş yılda kendilerini yeşil tutabilecek hâle geldi. Biri bile hâlâ meyve verecek durumda değil.

Zeytinlerin kesilmeyip, taşınacağından bahsetmek gerçekçi değil.

İnsanlarımızın mahvolmasına, yaşamlarının değişmesine, belki de hayatlarının kararmasına sebep olacaksınız.

Zeytin ağacını dede diker, torun meyvesini toplar, ömürlük bir ağaçtır. İnsanların atalarından kalmış olan zeytin ağaçlarının kaldırılmasından bahsediyoruz.

Bugün için güncellenmiş rakam, madenlerde ve üç santralda toplam 5 bin kişi çalışıyor.

Yatağan’da, Milas sınırına kadar olan Bencik, Eskihisar, Köklük Mahallelerini içine alan bir saha, öte yandan Milas’ta, İkizköy, Akbelen, Ören, Hüsamlar bölgesini içine alan bir bölgede uygulanacaktır. Bu şahsa özel bir yasadır. Bu teklif Anayasa'nın 7'inci maddesindeki yasama yetkisinin devredilemezliği, 10'uncu maddesindeki "Hiç kimseye, hiçbir gruba, hiçbir zümreye imtiyaz sağlanamaz" hükmüne ve 56'ncı maddede devletimizin temel yükümlülükleri arasında sayılan çevrenin korunmasıyla ilgili anayasal düzenlemelere aykırıdır.

Not: Kanun, 19 Temmuz tarihinde 199 ret oyuna karşı 255 oyla kabul edilmiştir.

Anayasa’ya aykırılık iddiası olup, AYM tarafından iptal edilmesi mümkündür. Süreci anlatmaya devam edeceğiz.